حازمى مى گويد : خم، وادى اى ميان مكّه و مدينه است. ^۱
و در همان كتاب است:
زمخشرى گفته است كه خم، نام مردى رنگرز است كه آبگير ميان مكّه و مدينه، به او نسبت داده شده است.
از اين همه، آشكار مى گردد كه ميان دانشمندان ، درباره واقع بودن غدير خم در بين مكّه و مدينه، اختلافى نيست. تنها، اختلافى كوچك در تعيين مكان دقيق غدير خم وجود دارد، كه بيشتر معتقدند آن، در «جُحْفه» واقع است، ^۲ از جمله : ابن منظور در لسان العرب در مادّه «خمم» :
خَم، گودالى معروف ميان مكّه و مدينه، در جحفه است. آن ، همان غدير خَم است. ^۳
فيروزآبادى در القاموس المحيط در مادّه «خمّ» مى گويد:
غدير خم، جايى در سه ميلى جحفه، ميان دو حرم (مكّه و مدينه) است. ^۴
زَمَخشَرى در متنى كه پيش تر گذشت و حَمَوى، آن را در معجم البلدان نقل كرده است، مى گويد:
خُم، نام مردى رنگرز است كه آبگير ميان مكّه و مدينه [ واقع] در جحفه، به او نسبت داده شده است. ^۵
در حديث [ موجود] در سيره ابن كثير، كه پيش تر آورديم، [ چنين آمده است] :
مطّلب بن زياد، از عبد اللّه بن محمّد بن عقيل نقل مى كند كه شنيده است

بر اساس وجه نخست ، علّت نام گذارى اين مكان به «غدير»، به جهت آن است كه جاى گود درّه است ؛ امّا چرا آن را «خُم» ناميده اند؟
ياقوت حَمَوى در معجم البلدان از زمخشرى نقل مى كند كه او گفته است:
خُم، نام مردى رنگرز است كه گودال ميان مكّه و مدينه واقع در جحفه، به او نسبت داده شده است. ^۱
سپس از صاحب المشارق نقل كرده كه او گفته است:
خُم، نام بيشه اى در آن جاست و در آن ، غديرى (بركه اى) به آن منسوب است.
همين تعليل را بَكرى پسنديده و در معجم ما استعجم آورده است:
و غدير خم، در سه ميلى جحفه و در سمت چپ جاده است و آب چشمه اى به آن مى ريزد و پيرامون آن ، درختان فراوان و در هم تنيده اى قرار دارد. آن بيشه، خُم ناميده مى شود. ^۲

موقعيّت جغرافيايى غدير

بسيارى از لغتدانان، جغرافيدانان و مورّخان، تصريح كرده اند كه غدير خم در ميان مكّه و مدينه واقع است. در لسان العرب، ذيل مادّه «خمم» آمده است :
و خُم، گودالى معروف، ميان مكّه و مدينه است. ^۳
ابن اثير نيز در همان مادّه (خمم) آورده است:
غدير خم، جايى ميان مكّه و مدينه است. ^۴
در معجم البلدان [ آمده است] :