417
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج2

درختى كه در اين جا به آن اشاره شده است، از گونه «سَمُرَة» و از درختان خاردار و بزرگ و داراى شاخه هاى فراوان است و از اين رو ، در احاديث و اشعار ـ كه برخى از آنها گذشت ـ ، آن را «دوح (درخت بزرگ)» ۱ گفته اند و اين، غير از «غيضه (بيشه)» است ؛ زيرا بيشه شامل چند درخت پراكنده است.

4 . بيشه

به جايى كه در آن، درختان فراوان و در هم تنيده باشد ، «(غيضه (بيشه)» گفته مى شود و به صورت «غياض» و «اغياض»، جمع بسته مى شود.
بيشه در پيرامون غدير است. بكرى، در معجم ما استعجم مى گويد:
به اين غدير، چشمه آبى مى ريزد. نيز پيرامون آن، درختان فراوان و در هم تنيده اى هستند كه بيشه ناميده مى شوند. ۲
نيز گذشت كه صاحب المشارق گفته است:
خم، نام بيشه اى در آن جاست و در آن، بركه اى منسوب به آن است.

5 . گياهان صحرايى

ياقوت حموى، در معجم البلدان از عرّام نقل كرده كه او گفته است:
هيچ گياهى جز درخت بادام تلخ، ۳ يَز ۴ ، اراك ۵ و اِستَبْرَق ۶ در آن نيست.

1.دوح، جمع «دوحة» است.

2.معجم ما استعجم : ج ۲ ص ۳۶۸.

3.در متن عربى، «مرخ» آمده كه ممكن است «بارهنگ» باشد؛ گياهى از تيره بارهنگ ها و نزديك به تيره زيتونيان (ر . ك : فرهنگ فارسى معين : ذيل واژه «بارهنگ»).

4.يَز، گياهى خاردار است كه بر اطراف خيمه مى نهند تا مردم و جانوران نتوانند داخل شوند. به آن «يزبُن» هم گفته مى شود (ر . ك : لغت نامه دهخدا : ذيل مدخل «يز»).

5.اراك، درختچه اى از تيره اراكى هاست و از ريشه آن، مسواك تهيّه مى كنند. اين گياه، خواصّ دارويى دارد و اُشتران از برگش تغذيه مى كنند (فرهنگ فارسى معين : ذيل واژه «اراك»).

6.استبرق، درختچه اى از تيره كاكتوس هاست كه در نقاط گرمسيرى مى رويد و از گياهان كائوچويى ف به شمار مى آيد (ر . ك : فرهنگ فارسى معين : ذيل واژه «استبرق») .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج2
416

خم، محلّى است كه چشمه آبى به آن مى ريزد. ۱
اين چشمه آب، در شمال غربى غدير خم واقع است. اين نكته از ذكر نشانه هاى ديگر، آشكار مى شود.

2 . غدير(بِركه)

جايى است كه چشمه آبى كه گفته شد، به آن مى ريزد، همان گونه كه از متن هاى نقل شده پيشين پيداست.

3 . درخت

در حديث طبرانى آمده است:
پيامبر خدا در غدير خم، زير درختانى سخنرانى كرد. ۲
و در حديث حاكم نيشابورى است:
چون پيامبر خدا از حَجّة الوداع بازگشت و در غدير خم فرود آمد، فرمان داد كه زير درختان بزرگ را بروبند. ۳
در حديث احمد بن حنبل آمده است:
و براى پيامبر خدا، سايبانى با پارچه براى جلوگيرى از حرارت خورشيد، بر روى درخت سمره، افكنده شد. ۴
و در حديث ديگر او، چنين آمده است:
و زير دو درخت را براى پيامبر خدا روفتند و نماز ظهر را خواند. ۵

1.معجم البلدان : ج ۲ ص ۳۸۹ .

2.الصواعق المحرقة : ص ۴۳ .

3.المستدرك على الصحيحين : ج ۳ ص ۱۱۸ ح ۴۵۷۶ .

4.مسند ابن حنبل : ج ۷ ص ۸۶ ح ۱۹۳۴۴ .

5.مسند ابن حنبل : ج ۶ ص ۴۰۱ ح ۱۸۵۰۶ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج2
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: مسعودی، عبدالهادی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 78281
صفحه از 596
پرینت  ارسال به