۹۹.اُسد الغابةـ در شرح حال زينب عليها السلام ـ: پيامبر صلى الله عليه و آله را درك كرد و در حيات او به دنيا آمد و فاطمه عليها السلام ، دختر پيامبر خدا ، پس از وفات پيامبر صلى الله عليه و آله ، فرزندى به دنيا نياورد .
زينب ، زنى عاقل و خردمند و كامل بود . پدرش على عليه السلام او را به ازدواج عبد اللّه ، پسر برادرش جعفر بن ابى طالب درآورد . زينب عليها السلام براى او على ، عون اكبر ، عبّاس ، محمّد و اُمّ كلثوم را به دنيا آورد و هنگامى كه برادرش حسين عليه السلام كشته شد ، با او بود و به دمشق برده شد و نزد يزيد بن معاويه حاضر شد و سخنش با يزيد ، هنگامى كه مردى شامى خواهرش فاطمه دختر على عليه السلام را از يزيد [به كنيزى ]خواست ، مشهور است و در تاريخ ها ذكر شده است و آن بر عقل و قوّت قلب او دلالت دارد .
4 / 2
اُمّ كلثوم
او دختر دوم امام على عليه السلام و فاطمه عليها السلام است كه در سال ششم هجرى به دنيا آمد و در خانه اى به وسعت ايمان و عشق ، در دامن فاطمه عليها السلام رشد كرد و باليد .
درباره ازدواج او ديدگاه هاى گوناگونى وجود دارد . برخى به ازدواج او با عمر ، اشاره كرده اند . آنها مى گويند كه خليفه دوم با تمسّك به اين حديث پيامبر خدا كه : «هر حَسَب ونَسَبى در روز قيامتْ قطع مى شود ، جز حَسَب و نَسَب من» ، تمايل به ازدواج با يكى از فرزندان فاطمه عليها السلام داشت و از اين رو به خواستگارى رفت .
امام على عليه السلام ، ابتدا با اين وصلت ، مخالفت كرد و گفت كه فرزندان ما با عموزادگان خود ، ازدواج مى كنند ؛ ولى پس از اصرار خليفه و يا تهديد او ، موافقت كرد و يا با پا در ميانى عبّاس (عموى ايشان) ، ازدواج اُمّ كلثوم عليها السلام را تحت اختيار عبّاس قرارداد.
برخى ديگر با توجّه به تناقضات بسيار گزارش هاى تاريخى در مورد اين ازدواج ، به انكار اصل آن پرداخته اند . اگر چه تناقضات موجود ، بويژه در سنجش با ازدواج هاى بعدى اُمّ كلثوم ، بسيار است ، اين ازدواج در هاله اى از ابهام نيز قرار دارد و چنين است كه بزرگانى چون شيخ مفيد ، به انكار آن پرداخته اند ؛ امّا از سوى ديگر ، برخى روايات شيعه و اهل سنّت ، اصل اين ازدواج را تأييد كرده اند . سيّد مرتضى و بعضى ديگر نيز آن را پذيرفته اند .
ديدگاه هاى ديگرى نيز درباره اين ازدواج وجود دارد كه جاى پرداختن بدانها نيست . ۱
امّ كلثوم ، پس از كشته شدن عمر ، با عون بن جعفر و سپس با محمّد بن جعفر و در آخر با عبد اللّه بن جعفر ازدواج كرد .
در منابع تاريخى شيعه و اهل سنّت ، به حضور امّ كلثوم در صحنه هاى اجتماعى و سياسى اشاره شده است ، از جمله رويارويى او با حفصه ، آن گاه كه با دف و نى ، عليه امام على عليه السلام تبليغ مى كرد و يا كفالت كردن عبد اللّه بن عمر ، آن هنگام كه از بيعت با امام على عليه السلام سر باز زد و به سوى مكّه گريخت .
اُمّ كلثوم ، در قيام امام حسين عليه السلام نيز شركت داشت و همدوش خواهر بزرگ تر خود ، زينب كبرا عليها السلام ، حماسه سراى عاشورا بود . او به اسارت رفت تا دلْ مردگان خاموش را بيدار سازد و پيام برادر شهيد خود را به گوش آنان برساند .
درباره زمان رحلت او نيز اطّلاع دقيقى در دست نيست . بعضى آن را در زمان حيات امام حسن عليه السلام مى دانند كه با حضور اُمّ كلثوم در كربلا همخوانى ندارد . گفته مى شود او دو فرزند به نام هاى رقيّه و زيد از عمر داشته است كه زيد ، هم زمان با مادر ، فوت كرده است .
