خديجه عليها السلام به راه افتاده اند و پس از شكستن بت ها بازگشته اند . ۱
4 . نقل آخر تصريح دارد كه اين حادثه در جريان فتح مكّه بوده است . ۲
سه دسته اوّل گزارش ها نشان مى دهد كه حادثه بايد قبل از هجرت و در اوج خفقان و اختناق مشركان اتّفاق افتاده باشد و گمان قوى نيز همين را تأييد مى كند ، اگر چه بعيد نمى نمايد كه حادثه دو بار اتّفاق افتاده باشد ؛ يعنى پيامبر خدا در آن هنگامه هول و هراس و در فضاى تاريك قبل از هجرت ، اين حركت بزرگ و شرك زدا را همراه على عليه السلام انجام دادند و طبيعى مى نمايد كه مشركان ـ كه مكّه ، مسجد الحرام و كعبه را در اختيار داشتند ـ ، دگربار ، بت ها را بر جاى نهاده و كعبه را آلوده باشند و آن گاه در فتح مكّه ، براى آخرين بار ، اين حركت عظيمْ تكرار شده باشد .
برخى از محدّثان و عالمان ، اين تعدّد را احتمال داده اند . علّامه مجلسى كه در جايى از بحار الأنوار ، گزارش هاى مربوط به فتح مكّه را آورده ، در جايى ديگر ، به نقل هاى ديگر اشاره كرده و نوشته است:
امّا اين كه شكستن بت ها در فتح مكّه بوده باشد ، از اين حديث و نيز بيشتر احاديث وارد شده در اين موضوع ، استفاده نمى شود ؛ بلكه صراحت برخى احاديث و ظهور برخى ديگر ، گواه وقوع آن پيش از هجرت است. پس مى توان با قول به تعدّد واقعه ، ميان اخبار ، جمع كرد. ۳
احمد بن محمّد بن علىّ بن احمد عاصمى (م 378 ق) ، از اديبان و عالمان قرن چهارم خراسان ، در كتاب ارجمند زين الفتى فى شرح سورة «هل أتى» نيز همين احتمال را داده است . ۴
1.الفضائل : ص ۸۳ ، بحار الأنوار : ج ۳۸ ص ۸۴ ح ۴ .
2.المناقب ، ابن مغازلى : ص ۲۰۲ ح ۲۴۰۰ ، العمدة : ص ۳۶۴ ح ۷۱۰ .
3.بحار الأنوار : ج ۵۹ ص ۱۳۸ .
4.زين الفتى : ج ۱ ص ۱۵۹ .