فرض نخست: سكوت در قبال آينده

چرا پيامبر صلى الله عليه و آله طرحى براى آينده نيفكنده و آينده امّت را مسكوت گذاشته است؟ چنين موضعى ممكن است از چگونه انديشه اى سرچشمه گرفته باشد؟
اين بى اعتنايى و مسكوت گذاشتن را مى توان بر دو پيش فرض، بنا نهاد . اكنون بايد بنگريم كه آيا اين دو پيش فرض ، معقول اند:

پيش فرض اوّل : احساس امنيّت و نفى هر گونه خطر

اين سخن، بدين معناست كه پيامبر صلى الله عليه و آله مى دانسته كه هيچ گونه خطرى امّت را تهديد نمى كند و هيچ جريان درهم شكننده اى آينده مردم را متزلزل نمى سازد و امّتى كه به زودى، «رسالت اسلامى» را به ارث خواهد برد، در ايجاد طرحى براى اداره جامعه، موفّق خواهند بود.
آيا اين تصوّر، درست است؟ واقعيّت جامعه آن روز، به خوبى روشنگر آن است كه چنين تصوّرى، نا استوار است و خطرهاى جدّى و بنيادبراندازى، جامعه اسلامى آن روز را تهديد مى كرده است. اين خطرها عبارت اند از:

الف ـ خلأ رهبرى

پيامبر صلى الله عليه و آله جامعه اى بنياد نهاده بود كه زمان زيادى از شكل گيرى ابعاد فرهنگى،

طرحى نيفكنده و يكسر ، كار را به مردم وا نهاده است؟
عالمان، محدّثان،متكلّمان و متفكّران اسلامى در اين باره بسيار نگاشته اند و نظريه هاى گونه گونى ارائه كرده اند. ^۱ به واقع، آنان كوشيده اند آنچه را در تاريخ اسلامْ واقع شده، به گونه اى، استوار سازند و بر آن، مبنا يا مبناهايى بنا نمايند؛امّا حقيقت چيست؟
نگريستن دقيق به موضوع و بررسى همه جانبه زندگانى پيامبر خدا نشان مى دهد كه موضع ايشان در برابر آينده رسالت، از سه حال، خارج نيست:
1 . پيامبر صلى الله عليه و آله مسئله را يكسر «مسكوت» گذاشته و درباره آن ، هيچ سخنى با امّت نگفته است.
2 . پيامبر صلى الله عليه و آله آن را «به امّت ، وا نهاده» و به تدبير آنان اعتماد كرده و صحابه را به تعيين سرنوشت آينده رسالت ، مأمور نموده است.
3. پيامبر صلى الله عليه و آله با نصّى (تصريحى) روشن، «آينده را رقم زده» و شخصى را كه مى بايد پس از او مسئوليّت هدايت امّت و اداره جامعه اسلامى را به دوش گيرد، معرّفى كرده است.
اكنون به اين فرض ها مى نگريم و چگونگى آنها را بررسى مى كنيم. ^۲