(8)

احاديث ولايت

از جمله عناوين شكوهمندى كه در روايات و بويژه در احاديث تفسيرى درباره على عليه السلام به كار رفته است، عنوان «ولى» است. ترديدى نيست كه در ادبيات عرب ، استعمال مادّه «وَلَىَ» در معناى سرپرست، زعيم و پيشوا، بسى شايع بوده است، كه به اين نكته در تحليل حديث غدير ، اشاره خواهيم كرد.
در سخنان و آموزه هاى پيامبر خدا، عنوان «ولى» و «ولايت»، براى على عليه السلام بسيار به كار رفته و اين سخنان شكوهمند و تنبّه آور، در موارد و مواضع بسيارى بيان شده است كه نخستين آنها، مجمع كوچك، امّا سرنوشت سازِ خويشاوندان پيامبر صلى الله عليه و آله بود كه از آن ياد كرديم. ^۱
به طور مثال، اين تعبير پيامبر صلى الله عليه و آله كه : «اى على! پس از من، تو ولىّ مردم هستى. هر كس كه از تو اطاعت كند، از من اطاعت كرده و هر كس كه نافرمانى ات كند، مرا نافرمانى كرده است»، ^۲ بسيار تكرار شده و منابع حديثىِ اهل سنّت، از آن آكنده است، كه بخش قابل توجّهى از آنها را در ذيل عنوان «احاديث ولايت» آورده ايم. ^۳
اين تعبيرات، بويژه وقتى با قيد «پس از من» همراه اند، هيچ ترديدى باقى

نبود، به انكار همه پيامبرانِ پيشوا مى انجامد ؛ امّا ما گواهى مى دهيم كه او فرستاده، پيامبر و پيشوا بود. ¹
اين گفتگو، به روشنى نشانگر جايگاه امام در انديشه اسلامى و بيانگر چرايى ستيز بنى اميّه با اين عنوان است. اين گفتگو مى تواند عمق اخبار و احاديث بسيارى را كه پيامبر خدا در آنها بر امامت على عليه السلام تأكيد كرده است، نشان دهد. از جمله احاديث پيامبر صلى الله عليه و آله است :
«يا عَلِيُّ ، أنتَ وَصِيّي وخَليفَتي وإمامُ اُمَّتي بَعدي» . اى على! پس از من، تو وصى و جانشين من و امام امّت هستى.
و
«أنتَ إمامُ كُلِّ مُؤمِنٍ ومُؤمِنَةٍ ، ووَلِيُّ كُلِّ مُؤمِنٍ ومُؤمِنَةٍ بَعدي» . تو، پس از من، امام هر مرد و زن باايمان و مولاى هر مرد و زن باايمان هستى. ²