6 / 7
سَكينه
نام وى ، آمنه است و امينه و اُمَيمه نيز گفتهاند .۱ سَكينه ، لقب اوست۲ كه مادرش به وى داد .۳ مادرش رَباب دختر اِمرؤ القَيس است .۴
وى در مدينه به دنيا آمد . سال ولادت او در مصادر تاريخى به ثبت نرسيده است ؛ امّا برخى محقّقان ، بر پايه حدس و گمان ، سال ولادت وى را 47 هجرى دانستهاند ؛۵ ليكن بر پايه اطّلاعاتى ديگر، بايد سال ولادت وى ، حدود 51 هجرى باشد ؛ زيرا :
1 . فاطمه ، از سكينه بزرگتر بود و برخى مورّخان ، بدان تصريح كردهاند۶ و شايد سپردن كتابى در هم پيچيده (مَلفوف) و وصيّتنامه از سوى امام حسين عليه السلام به وى نيز بدين جهت باشد.۷
2 . هر دو در سنّ ازدواج بودهاند . بدين جهت ، در برخى مصادر آمده كه امام حسين عليه السلام ، حسن مُثنّا را در برگزيدن فاطمه و سكينه ، مُخيَّر ساخت.۸
3 . اُمّ اسحاق كه مادر فاطمه است، نخست ، همسر امام مجتبى عليه السلام بود و پس از شهادت ايشان در سال 50 ق ، با امام حسين عليه السلام ازدواج كرد.۹
سكينه، زنى خوشخو، ظريف، زيبارو ، عفيف ،۱۰ اهل شعر و ادب و از راويان حديث بود .۱۱ بزرگان قريش و بزرگان شعر و ادب ، در مجلس وى حاضر مىشدند .۱۲سكينه ، نخست با پسرعمويش عبد اللَّه بن حسن ، ازدواج كرد۱۳ و عبد اللَّه ، پيش از عروسى۱۴ يا پس از عروسى ،۱۵در كربلا به شهادت رسيد . برخى نقلها همسر نخست وى را مُصعَب بن زبير دانستهاند .۱۶وى پس از مصعب ، با مردانى ديگر نيز ازدواج كرد .
همسران وى ، به ترتيب پس از عبد اللَّه بن حسن ، عبارت اند از: مصعب بن زبير، عبد اللَّه بن عثمان بن عبد اللَّه، زيد بن عمرو بن عثمان بن عفّان ، ابراهيم بن عبد الرحمان بن عوف و اصبغ بن عبد اللَّه بن مروان .۱۷اقوال ديگرى نيز در اين مسئله وجود دارد .۱۸
سكينه ، در حادثه عاشورا حضور داشت و به همراه اسيران ، به كوفه و شام و از آن جا به مدينه رفت .۱۹
درگذشت وى ، در منابع تاريخى ، در ربيع اوّل سال 117 هجرى ثبت شده است .۲۰
مكان دفن وى ، بنا بر مشهور ، مدينه است ؛۲۱ ولى شام ،۲۲ مكّه۲۳ و مكانهاى ديگر هم گفته شده است .۲۴
1.تاريخ دمشق : ج ۶۹ ص ۱۲۰ وص ۲۰۵ ، الفهرست ، ابن نديم : ص ۱۵۳ .
2.تاريخ دمشق : ج ۶۹ ص ۲۰۵ . نيز ، ر. ك : الأغانى : ج ۱۴ ص ۱۵۸.
3.تاريخ دمشق: ج ۶۹ ص ۱۲۰.
4.ر. ك: ص ۱۴۶ (همسران / رباب).
5.سكينة بنت الحسين ، عائشه بنت الشاطئ : ص ۲۸.
6.تاريخ الطبرى: ج ۵ ص ۴۶۴ ، الكامل فى التاريخ: ج ۲ ص ۵۷۷ .
7.ر. ك: دانشنامه امام حسين عليه السلام : ج ۲ ص ۳۱۷ (بخش سوم / فصل چهارم : وصيّتهاى امام عليه السلام / آنچه به دختر بزرگش داد).
8.الإرشاد : ج ۲ ص ۲۵ . نيز ، ر . ك : همين شهادت‌نامه : ص ۱۵۶ (فرزندان / فاطمه).
9.ر. ك: ص ۱۵۶ (فرزندان / فاطمه) و ص ۱۴۷ (همسران / اُمّ اسحاق) .
10.در تاريخ دمشق (ج ۶۹ ص ۲۰۶) آمده: «ارجمندترين بانوى قريش بود» و در وفيات الأعيان (ج ۲ ص ۳۹۴) آمده است: «سَرور زنانِ روزگار خويش بود» .
11.تاريخ دمشق: ج ۶۹ ص ۲۰۶ ، الثقات ، ابن حبّان : ج ۴ ص ۳۵۲ .
12.ر. ك: ص ۲۶۶ ح ۲۴ . نيز ، ر . ك : دانشنامه امام حسين عليه السلام : ج ۱ ص ۳۷۱ ح ۲۳۳ .
13.با توجّه به اين كه عبد اللَّه در سنين كودكى شهيد شده ، ممكن است كه امام حسن عليه السلام ، دو فرزند به نام عبد اللَّه داشته باشد ، چنان كه در سير أعلام النبلاء (ج ۵ ص ۲۶۲) آمده كه عبد اللَّه الأكبر ، همسر سَكينه بوده و در المجدى (ص ۱۹) ، كنيه عبد اللَّه ، ابو بكر آمده است . در الأغانى (ج ۱۶ ص ۱۵۸) نيز آمده كه كنيه عبد اللَّه ، ابو جعفر و مادرش دختر سليل بن عبد اللَّه بوده است .
14.إعلام الورى : ج ۱ ص ۴۱۸ ؛ سير أعلام النبلاء : ج ۵ ص ۲۶۲.
15.أنساب الأشراف : ج ۲ ص ۴۱۶ ، المحبّر : ص ۴۳۸ .
16.الطبقات الكبرى: ج ۸ ص ۴۷۵ ، تاريخ دمشق: ج ۶۹ ص ۲۰۶ .
17.أنساب الأشراف : ج ۲ ص ۱۳۹ ، الطبقات الكبرى: ج ۸ ص ۴۷۵.
18.ر. ك: المحبّر: ص ۴۳۸، الأغانى: ج ۱۶ ص ۱۵۸.
19.تاريخ دمشق : ج ۶۹ ص ۲۰۴ ، تهذيب الأسماء : ج ۱ ص ۱۶۳ .
20.تاريخ الطبري: ج ۷ ص ۱۰۷ ، الثقات ، ابن حبّان : ج ۴ ص ۳۵۲ .
21.الطبقات الكبرى : ج ۸ ص ۴۷۵ ، الثقات ، ابن حبّان : ج ۴ ص ۳۵۲ در معجم البلدان (ج ۴ ص ۱۹) آمده است : حق ، آن است كه قبر او در مدينه است .
22.تاريخ دمشق : ج ۶۹ ص ۲۱۷ و ۲۰۴ .
23.المنتظم: ج ۷ ص ۱۸۰ ، تذكرة الخواص : ص ۲۸۰ . نيز ، ر. ك : دانشنامه امام حسين عليه السلام : ج ۱ ص ۳۷۶ ح ۲۴۶.
24.إسعاف الراغبين (بهامش نور الأبصار): ص ۲۲۹.
