3 / 3
ماجراى هَرثَمه
۱۲۴.وقعة صفّين : هَرثَمة بن سليم۱ مىگويد : همراه على بن ابى طالب عليه السلام در صفّين جنگيديم . هنگامى كه به كربلا فرود آمديم ، براى ما نماز [ جماعت ]خواند و هنگامى كه سلام داد ، مقدارى از خاك آن جا را برداشت و بوييد و سپس فرمود: «خوشا به حال تو ، اى خاك! گروهى از تو محشور مىشوند كه بدون حساب ، به بهشت ، وارد مىشوند» .
هنگامى كه هرثمه از جنگ صفّين به سوى همسرش جَرداء، دختر سُمَير - كه پيرو على بود - ، بازگشت، به او گفت: آيا خبر عجيبى از دوستت ابو الحسن به تو ندهم؟ هنگامى كه به كربلا فرود آمديم، از خاك آن جا برداشت و بوييد و گفت : «خوشا به حال تو ، اى خاك! گروهى از تو محشور مىشوند كه بدون حساب ، به بهشت در مىآيند» . مگر او علم غيب دارد؟!
زن گفت: اى مرد! ما را وا گذار كه امير مؤمنان ، جز حق نمىگويد.
هرثمه مىگويد : هنگامى كه عبيد اللَّه بن زياد، سپاه خود را به سوى حسين بن على گسيل داشت، من ميان آنان بودم و هنگامى كه به آن گروه و حسين و يارانش رسيدم، همان جايى را كه على عليه السلام ما را فرود آورده بود ، شناختم و مكانى را كه از خاكش برداشته بود و سخنى را كه گفته بود ، به ياد آوردم . پس ، از آمدنم ناخشنود شدم و اسبم را پيش راندم تا اين كه نزد حسين عليه السلام ايستادم و بر او سلام دادم و آنچه را كه از پدرش در اين مكان شنيده بودم ، برايش بازگو كردم.
حسين عليه السلام فرمود: «با ما هستى ، يا عليه ما؟» .
گفتم: اى فرزند پيامبر خدا! نه با تو ام و نه عليه تو . خانواده و فرزندانم را به جا گذاشتهام و از ابن زياد ، بر آنان مىترسم .
حسين عليه السلام فرمود: «پس راه فرار ، پيش گير تا كشته شدن ما را نبينى، كه سوگند به آن كه جان محمّد۲ به دست اوست ، امروز ، مردى نيست كه كشته شدن ما را ببيند و به فرياد ما نرسد ، جز آن كه خداوند ، او را به آتش ، در خواهد آورد» .
هرثمه مىگويد: من گريختم تا جايى كه محلّ كشته شدنش را نديدم.۳
1.در باره زندگى هَرثَمة بن سَلمى (يا هرثمة بن سليم) ضَبّى ، به اطّلاعاتى دست نيافتيم .
2.ظاهراً «حسين» درست است ، نه «محمّد»، چنان كه در روايت ديگرى از او آمده است (ر. ك: ص ۲۲۹ ح ۱۲۶) .
3.غَزَونا مَعَ عَلِيِّ بنِ أبي طالِبٍ عليه السلام غَزوَةَ صِفّينَ ، فَلَمّا نَزَلنا بِكَربَلاءَ صَلّى بِنا صَلاةً ، فَلَمّا سَلَّمَ رَفَعَ إلَيهِ مِن تُربَتِها ، فَشَمَّها ، ثُمَّ قالَ : واهاً لَكِ أيَّتُهَا التُّربَةُ ! لَيُحشَرَنَّ مِنكِ قَومٌ يَدخُلونَ الجَنَّةَ بِغَيرِ حِسابٍ .
فَلَمّا رَجَعَ هَرثَمَةُ مِن غَزوَتِهِ إلَى امرَأَتِهِ - وهِيَ جَرداءُ بِنتُ سُمَيرٍ ، وكانَت شيعَةً لِعَلِيٍّ عليه السلام - فَقالَ لَها زَوجُها هَرثَمَةُ : ألا اُعَجِّبُكِ مِن صَديقِكِ أبِي الحَسَنِ ؟ لَمّا نَزَلنا كَربَلاءَ رَفَعَ إلَيهِ مِن تُربَتِها ، فَشَمَّها ، وقالَ : واهاً لَكِ يا تُربَةُ ، لَيُحشَرَنَّ مِنكِ قَومٌ يَدخُلونَ الجَنَّةَ بِغَيرِ حِسابٍ ، وما عِلمُهُ بِالغَيبِ ؟ فَقالَت : دَعنا مِنكَ أيُّهَا الرَّجُلُ ؛ فَإِنَّ أميرَ المُؤمِنينَ عليه السلام لَم يَقُل إلّا حَقّاً .
فَلَمّا بَعَثَ عُبَيدُ اللَّهِ بنُ زِيادٍ البَعثَ الَّذي بَعَثَهُ إلَى الحُسَينِ بنِ عَلِيٍّ عليه السلام وأصحابِهِ ، قالَ : كُنتُ فيهِم فِي الخَيلِ الَّتي بَعَثَ إلَيهِم ، فَلَمَّا انتَهَيتُ إلَى القَومِ وحُسَينٍ عليه السلام وأصحابِهِ ، عَرَفتُ المَنزِلَ الَّذي نَزَلَ بِنا عَلِيٌّ فيهِ ، وَالبُقعَةَ الَّتي رُفِعَ إلَيهِ مِن تُرابِها ، وَالقَولَ الَّذي قالَهُ ، فَكَرِهتُ مَسيري ، فَأَقبَلتُ عَلى فَرَسي حَتّى وَقَفتُ عَلَى الحُسَينِ عليه السلام ، فَسَلَّمتُ عَلَيهِ ، وحَدَّثتُهُ بِالَّذي سَمِعتُ مِن أبيهِ في هذَا المَنزِلِ .
فَقالَ الحُسَينُ عليه السلام : مَعَنا أنتَ أو عَلَينا ؟ فَقُلتُ : يَابنَ رَسولِ اللَّهِ ، لا مَعَكَ ولا عَلَيكَ ، تَرَكتُ أهلي ووُلدي أخافُ عَلَيهِم مِن ابنِ زِيادٍ .
فَقالَ الحُسَينُ عليه السلام : فَوَلِّ هَرَباً حَتّى لا تَرى لَنا مَقتَلاً ؛ فَوَالَّذي نَفسُ مُحَمَّدٍ صلى اللَّه عليه و آله بِيَدِهِ ، لا يَرى مَقتَلَنَا اليَومَ رَجُلٌ ولا يُغيثُنا إلّا أدخَلَهُ اللَّهُ النّارَ .
قالَ : فَأَقبَلتُ فِي الأَرضِ هارِباً حَتّى خَفِيَ عَلَيَّ مَقتَلُهُ (وقعة صفّين : ص ۱۴۰ ، الأمالى ، صدوق : ص ۱۹۹ ح ۲۱۳) .
