1. مقتل الحسين عليه السلام المنسوب إلى أبى مِخنَف‏

ابو مِخنَف لوط بن يحيى بن سعيد (م 158 ق) ، از مورّخان مورد اعتماد و از اصحاب امام صادق عليه السلام است . او به احتمال فراوان ، شيعه و البته مقبول مورّخان فريقَين است و از اين رو ، تاريخ‏نگاران و سيره‏نويسان متعدّدى از كتاب او در باره قيام امام حسين عليه السلام نقل كرده‏اند . از اين ميان ، مى‏توان به : محمّد بن عمر واقدى (م 207 ق)در المغازى و الفتوح والرِّدّة ، ابن قُتَيبه (م 276 ق) در الإمامة و السياسة ، محمّد بن جرير طبرى (م 310 ق) در تاريخش ، ابن عبد ربّه (م 328 ق) در العقد الفريد ، على بن حسين مسعودى (م 345 ق) در مُروج الذهب و أخبار الزمان ، شيخ مفيد (م 413ق) در الإرشاد و نيز النصرة فى حرب البصرة ، شهرستانى (م 548 ق) در الملل و النحل ، خوارزمى (م 568 ق) در مقتل الحسين عليه السلام و در آخرين حلقه‏ها به ابن عساكر(م 571 ق) در تاريخ دمشق، ابن اثير (630 ق) در الكامل ، سبطِ ابن جوزى (م 654 ق) در تذكرة الخواصّ و ابو الفدا (م 732 ق) در المختصر فى أخبار البشر اشاره كرد .^۱
سوگمندانه بايد گفت كه اصل كتاب ابو مخنف ، مفقود است و ما تنها مى‏توانيم از جمع‏آورى گزارش‏هاى مورّخان ، به بخشى از كتاب او دست يابيم . در دوره معاصر ، افراد متعدّدى، از جمله آقايان: محمّدباقر محمودى، حسن غفارى ، سيّد الجميلى و محمّدهادى يوسفى غروى ، به اين كار، همّت گماشته و بخش‏هايى از كتاب ابو مخنف را كه طبرى و ديگران در آثار خود ، گزارش كرده‏اند ، گرد آورده و با نام‏هاى: عَبَراتُ المصطفَين ، مقتل الحسين عليه السلام ، استشهاد الحسين عليه السلام و وقعة الطف منتشر ساخته‏اند .^۲
پيش از اين گردآورى‏ها ، كتابى ناشناخته به نام مقتل أبى مخنف - كه ما از آن ، با عنوان مقتل الحسين عليه السلام المنسوب إلى أبى مخنف ياد كرده‏ايم و مى‏كنيم - منتشر شده است كه نه تنها دليلى بر صحّت انتساب آن به ابو مخنف در دست نيست ، بلكه تفاوت فراوان و آشكار مطالب آن با نقل طبرى از ابو مخنف ، قرينه نادرستىِ اين انتساب است . دليل ديگر ، وجود برخى مطالب موهن نسبت به شخصيت بزرگوار امام حسين عليه السلام در اين كتاب است كه تأليف يافتن آن ، توسط موّرخى عالِم و موثّق، همچون ابو مخنف ، را بسى بعيد مى‏نمايد .
جالب توجّه ، آن كه ميان اين كتاب چاپ شده ناشناخته ، با متن برخى نسخه‏هاى خطّىِ آن ، تفاوتِ بيش از حدّ متعارف نيز به چشم مى‏خورد و زمينه اعتماد به آن را از ميان مى‏برد .^۳
متأسّفانه نياز به مقتل أبى مخنف ، موجب شده كه بسيارى، به همين نسخه رايج ، روى آورند و بيشتر مطالب آن را نادانسته به ابو مخنف، نسبت دهند .
گفتنى است كه در دو سده اخير ، بسيارى از محدّثان ، مورّخان و كتاب‏شناسان ، پس از تأييد شخصيّت ابو مخنف و كتاب اصلى او ، كتاب كنونى متداول و موسوم به مقتل أبى مخنف را بى‏اعتبار و غير قابل استناد دانسته‏اند . از اين ميان مى‏توان به محدّث نورى ،^۴ميرزا محمّد ارباب قمى ،^۵ حاج شيخ عبّاس قمى ،^۶ سيّد عبد الحسين شرف الدين ،^۷ سيّد حسن امين‏^۸ و شهيد سيّد محمّد على قاضى طباطبايى‏^۹ اشاره كرد .^۱۰