۲۶۷.الأخبار الطوال : مسلم از طريق مدينه حركت كرد تا به خانوادهاش نيز سر بزند . سپس دو راهنما از [قبيله ]قيس ، اجير كرد و راه افتاد. آن دو در تاريكى شب ، راه را گم كردند و صبحگاهان ، سرگردان شدند. تشنگى و گرما بر آن دو فشار آورد و از پا افتادند و نتوانستند حركت كنند. به مسلم گفتند: از اين طرف حركت كن . اميد است كه نجات يابى.
مسلم و خدمتكارانش ، آن دو را رها كردند و نيمهجان به راه ، ادامه دادند تا به آب رسيدند . مسلم در آن جا اقامت كرد و نامهاى براى حسين عليه السلام نوشت و مردى را از آن منطقه اجير كرد تا نامه را به حسين عليه السلام برساند . او در نامه ، داستان خودش و دو راهنما را نوشت و نيز مشقّتهايى را كه كشيدهاند و نيز خبر داد كه اين رخداد را به فال بد گرفته و تقاضا دارد كه ايشان او را از اين سفر ، معاف بدارد و كسى ديگر را به جايش به كوفه بفرستد و نوشت كه در منطقه بطن الحُربُث۱ اقامت مىكند.
فرستاده مسلم حركت كرد تا به مكّه رسيد و نامه را به حسين عليه السلام رساند. ايشان نامه را خواند و در جواب نوشت: «امّا بعد، گمان كردم كه ترس ، تو را از رفتن ، باز داشته است. به آنچه مأمورى ، عمل كن و تو را از اين كار، معاف نمىدارم. والسلام!».۲
۲۶۸.البداية و النهاية : چون مسلم از مكّه بيرون آمد ، از مدينه گذشت . در آن جا دو راهنما با خود برداشت . آنان مسلم را از بيابانها و راههاى متروكه بردند . يكى از آن دو راهنما ، از فشار تشنگى در گذشت . آنان راه را گم كرده بودند و آن راهنما در مكانى به نام تنگه خُبَيت، در گذشت. مسلم ، اين را به فال بد گرفت و در آن منطقه ماند. راهنماى ديگر هم از دنيا رفت. مسلم براى امام حسين عليه السلام نامه نوشت و در باره ادامه سفر ، مشورت خواست. امام عليه السلام برايش نوشت كه حتماً به عراق برود و در اجتماع كوفيان ، حضور يابد تا از احوال آنان ، باخبر گردد.۳
1.حُرْبُث ، گياهى خودرو در بيابان است (تاج العروس : ج ۳ ص ۱۹۷ مادّه «حربث») . پيش از اين گذشت كه نام اين منطقه ، «بطن الخُبَيت» است و ظاهراً اين ، درست است ، نه بَطنُ الحُربُث .
2.خَرَجَ مُسلِمٌ عَلى طريقِ المَدينَةِ لِيُلِمَّ بِأَهلِهِ ، ثُمَّ استَأجَرَ دَليلَينِ مِن قَيسٍ وسارَ ، فَضَلّا ذاتَ لَيلَةٍ ، فَأَصبَحا وقَد تاها ، وَاشتَدَّ عَلَيهِمَا العَطَشُ وَالحَرُّ ، فَانقَطَعا فَلَم يَستَطيعَا المَشيَ ، فَقالا لِمُسلِمٍ : عَلَيكَ بِهذَا السَّمتِ فَالزَمهُ ، لَعَلَّكَ أن تَنجُوَ .
فَتَرَكَهُما مُسلِمٌ ومَن مَعَهُ مِن خَدَمِهِ بِحُشاشَةِ الأَنفُسِ ، حَتّى أفضَوا إلى طريقٍ فَلَزِموهُ ، حَتّى وَرَدُوا الماءَ ، فَأَقامَ مُسلِمٌ بِذلِكَ الماءِ . وكَتَبَ إلَى الحُسَينِ عليه السلام مَعَ رَسولٍ استَأجَرَهُ مِن أهلِ ذلِكَ الماءِ ، يُخبِرُهُ خَبَرَهُ وخَبَرَ الدَّليلَينِ وما مِنَ الجَهدِ ، ويُعلِمُهُ أنَّهُ قَد تَطَيَّرَ مِنَ الوَجهِ الَّذي تَوَجَّهَ لَهُ ، ويَسأَلُهُ أن يُعفِيَهُ ويُوَجِّهَ غَيرَهُ ، ويُخبِرَهُ أنَّهُ مُقيمٌ بِمَنزِلِهِ ذلِكَ مِن بَطنِ الحُربُثِ.
فَسارَ الرَّسولُ حَتّى وافى مَكَّةَ ، وأوصَلَ الكِتابَ إلَى الحُسَينِ عليه السلام ، فَقَرَأَهُ وكَتَبَ في جَوابِهِ :
أمّا بَعدُ ، فَقَد ظَنَنتُ أنَّ الجُبنَ قَد قَصَّرَ بِكَ عَمّا وَجَّهتُكَ بِهِ ، فَامضِ لِما أمَرتُكَ ، فَإِنّي غَيرُ مُعفيكَ ، وَالسَّلامُ (الأخبار الطوال : ص ۲۳۰) .
3.لَمّا سارَ مُسلِمٌ مِن مَكَّةَ ، اِجتازَ بِالمَدينَةِ فَأَخَذَ مِنها دَليلَينِ ، فَسارا بِهِ عَلى بَراري مَهجورَةِ المَسالِكِ ، فَكانَ أحَدُ الدَّليلَينِ مِنهُما أوَّلَ هالِكٍ ، وذلِكَ مِن شِدَّةِ العَطَشِ ، وقَد أضَلُّوا الطَّريقَ ، فَهَلَكَ الدَّليلُ الواحِدُ بِمَكانٍ يُقالُ لَهُ المَضيقُ مِن بَطنِ خُبَيتٍ ، فَتَطَيَّرَ بِهِ مُسلِمُ بنُ عَقيلٍ ، فَتَلَبَّثَ مُسلِمٌ عَلى ما هُنالِكَ ، وماتَ الدَّليلُ الآخَرُ ، فَكَتَبَ إلَى الحُسَينِ عليه السلام يَستَشيرُهُ في أمرِهِ ، فَكَتَبَ إلَيهِ يَعزِمُ عَلَيهِ أن يَدخُلَ العِراقَ ، وأن يَجتَمِعَ بِأَهلِ الكوفَةِ ، لِيَستَعلِمَ أمرَهُم ويَستَخبِرَ خَبَرَهُم (البداية و النهاية : ج ۸ ص ۱۵۲) .
