سخنى در باره تعداد بيعت كنندگان با مسلم
در اسناد تاريخى، تعداد بيعت كنندگان با مسلم ، متفاوتْ گزارش شده است : دوازده هزار، هجده هزار، بيست و چند هزار، بيست و پنج هزار، و بيش از سى هزار نفر .۱
گفتنى است كه بيشتر گزارشها ، تعداد هجده هزار نفر را تأييد مىكنند . اين تعداد در بيش از ده منبع كهن ، گزارش شده و كتابهايى چون : الأخبار الطوال ، الإرشاد ، تاريخ الطبرى ، الثقات ابن حبّان ، الطبقات الكبرى و أنساب الأشراف ،۲ اين رقم را آوردهاند. براى نمونه ، طبرى از جعفر بن حُذَيفه طايى نقل مىكند :
وقتى مسلم بن عقيل به خانه هانى بن عُروه رفت و هجده هزار نفر با او بيعت كردند ، نامهاى چنين ، به حسين عليه السلام نوشت و با عابِس بن ابى شبيب شاكرى فرستاد كه :
امّا بعد ، فرستاده[ى قبيله] ، به بستگانش ، دروغ نمىگويد . هجده هزار نفر از مردم كوفه ، با من بيعت كردهاند . با رسيدن نامه من ، زودتر حركت كن كه همه مردم ، با تو هستند . آنها به خاندان معاويه ، نظر و تمايلى ندارند . والسلام !۳
به نظر مىرسد نقلهايى كه از دوازده هزار نفر ياد كردهاند ، مربوط به ابتداى بيعت باشند كه با گذشت زمان، تعداد ، افزايش يافته است .
ابن كثير مىنويسد:
دوازده هزار نفر ، براى بيعت با او (مسلم) گِرد آمدند ، و بيشتر و بيشتر شدند تا به هجده هزار نفر رسيدند۴ .
نقلهايى هم كه عددهاى ديگر را ثبت كردهاند، با توجّه به اين كه منابع آنها اندك است ، احتمالاً گزارش تقريبى و تخمينى هستند .
گفتنى است كه در شمارى از منابع ، آمده است كه اهل كوفه ، ضمن نگارش نامهاى جهت دعوت امام حسين عليه السلام براى آمدن به كوفه ، اظهار داشتند كه در كوفه ، يكصد هزار جنگجو با ايشان ، همراهى خواهند داشت . شيخ مفيد ، اين مطلب را چنين آورده است :
مردم كوفه به امام عليه السلام نوشتند : «اين جا برايت يكصد هزار شمشير [براى نبرد در ركابت ]آماده است . تأخير مفرما»۵ .
بديهى است كه اين سخن ، بر اين كه پس از ورود مسلم به كوفه ، يكصد هزار نفر با وى بيعت كردند، دلالت ندارد ؛ بلكه ممكن است به جنگجويان حاضر در كوفه ، اشاره داشته باشد و يا به جهت تشويق امام عليه السلام بر آمدن به كوفه ، در بيان تعداد علاقهمندان به ايشان ، مبالغه شده باشد.
1.ر . ك : ص ۳۷۵ (نامه مسلم به امام عليه السلام براى آمدن به كوفه) وص ۳۷۲ (رفتن مسلم به خانه هانى بن عروه) .
2.ر . ك : ص ۳۳۶ (وارد شدن مسلم به كوفه و بيعت كوفيان با او) و ص ۳۷۵ (نامه مسلم به امام عليه السلام براى آمدن به كوفه) .
3.ر. ك: ص ۳۷۵ ح ۳۴۷.
4.البداية و النهاية : ج ۸ ص ۱۵۲ .
5.ر. ك: ص ۵۰۸ ح ۵۱۱ .
