7 / 33
نامه ابن زياد به حُر ، جهت سختگيرى بر امام عليه السلام
۷۳۷.تاريخ الطبرى- به نقل از عقبة بن سَمعان -: چون صبح شد ، حسين عليه السلام فرود آمد و نماز صبح را خواند. آن گاه با شتاب ، سوار شد و ياران خود را به جانب چپ برد و مىخواست كه پراكندهشان كند ؛ امّا حُر مىآمد و آنها را بر مىگردانْد . حسين عليه السلام نيز او را بر مىگردانْد و چون آنها را به سوى كوفه مىراند، مقاومت مىكردند و راهِ بالا ، در پيش مىگرفتند و همچنان با هم راه مىپيمودند تا به نينوا رسيدند ؛ جايى كه حسين عليه السلام ، آن را منزلگاه قرار داد .
در اين وقت ، سوارى بر اسبى اصيل ، پديدار شد كه مسلّح بود و كمانى بر شانه داشت و از كوفه مىآمد. همگى ايستادند و منتظرش بودند . چون به آنها رسيد ، به حرّ بن يزيد و يارانش سلام گفت ؛ امّا به حسين عليه السلام و يارانش سلام نگفت. آن گاه نامهاى به حر داد كه از ابن زياد بود و چنين نوشته بود: «وقتى نامه من به تو رسيد و فرستادهام نزد تو آمد، بر حسين ، سخت بگير و او را در بيابانِ بىحصار و آب ، فرود آور. به فرستادهام دستور دادهام با تو باشد و از تو جدا نشود تا خبر بياورد كه دستور مرا اجرا كردهاى. والسّلام !» .
حُر ، وقتى نامه را خواند ، بِدانها گفت: اين ، نامه امير عبيد اللَّه بن زياد است كه به من دستور مىدهد تا شما را در همان جا كه نامهاش به من مىرسد ، نگه دارم. اين ، فرستاده اوست كه گفته از من جدا نشود تا نظر وى اجرا شود.
ابو شعثا يزيد بن زياد بن مُهاصر كِنْدى بَهْدَلى، به فرستاده عبيد اللَّه بن زياد نگريست و رو به او كرد و گفت: مالك بن نُسَير بَدّى هستى؟
گفت: آرى .
او نيز يكى از مردم كِنْده بود.
يزيد بن زياد به او گفت: مادرت عزادارت شود! براى چه آمدهاى؟
گفت: در آنچه آمدهام! پيشوايم را اطاعت كردهام و به بيعتم ، عمل كردهام .
ابو شعثا گفت: پروردگار را نافرمانى كردهاى و از پيشواى خويش ، در هلاكت خويش ، اطاعت كردهاى و ننگ و جهنّم به دست آوردهاى ، كه خداوند عزّوجل مىفرمايد : (آنها را پيشوايان ، قرار داديم كه به سوى جهنّم دعوت كنند و روز رستاخيز ، يارى نمىبينند)۱ . پيشواى تو ، چنين است.
حُر ، جماعت را وادار كرد كه در همان مكان بى آب و آبادى ، فرود آيند.
گفتند: بگذار ما در اين دهكده ، فرود آييم - و مقصودشان ، نينوا بود - يا در اين دهكده - كه مقصودشان غاضريّه بود - يا در آن ديگرى - كه مقصودشان شُفَيّه بود - .
گفت: نه! به خدا ، قدرت اين كار را ندارم . اين مرد را براى مراقبت از من فرستادهاند.
زُهَير بن قَين گفت: اى پسر پيامبر خدا! جنگ با اينان، آسانتر از جنگ با كسانى است كه پس از اين به مقابله ما مىآيند . به جان خودم سوگند، از پىِ اينان كه مىبينى ، كسانى به سوى ما مىآيند كه تاب مقابله با آنها را نداريم.
حسين عليه السلام فرمود : «من ، كسى نيستم كه جنگ را آغاز كنم» .
گفت: ما را به سوى اين دهكده ببر و در آن جا فرود آى كه امن است و بر كنار فرات است ، و اگر نگذاشتند ، با آنها مىجنگيم ، كه جنگ با آنها ، آسانتر از جنگ با كسانى است كه از پىِ آنها مىرسند.
حسين عليه السلام فرمود : «اين ، چه دهكدهاى است؟» .
گفت: عَقْر .۲
حسين عليه السلام فرمود : «خدايا! از عَقْر ،۳ به تو پناه مىبرم» .
آن گاه فرود آمد و اين به روز پنجشنبه، دوم محرّم سال شصت و يكم بود.
چون فردا شد ، عمر بن سعد بن ابى وقّاص ، با چهار هزار نفر از كوفه بر آنها وارد شدند.۴
1.قصص : آيه ۴۱ .
2.عَقْر ، نام چند جاست . از جمله عَقرِ بابل كه در نزديكى كربلا به سمت كوفه است (معجم البلدان : ج ۴ ص ۱۳۶ . نيز ، ر . ك : نقشه شماره ۴ در پايان جلد ۲) .
3.عَقْر ، به معناى زخمى كردن و نيز پِى كردن اسب هم آمده است (تاج العروس : ج ۷ ص ۲۴۶ و ۲۴۷ مادّه «عقر») .
4.فَلَمّا أصبَحَ [الحُسَينُ عليه السلام] نَزَلَ فَصَلَّى الغَداةَ ، ثُمَّ عَجَّلَ الرُّكوبَ ، فَأَخَذَ يَتَياسَرُ بِأَصحابِهِ يُريدُ أن يُفَرِّقَهُم ، فَيَأتيهِ الحُرُّ بنُ يَزيدَ فَيَرُدُّهُم فَيَرُدُّهُ ، فَجَعَلَ إذا رَدَّهُم إلَى الكوفَةِ رَدّاً شَديداً امتَنَعوا عَلَيهِ فَارتَفَعوا ، فَلَم يَزالوا يَتَسايَرونَ [الحُسَينُ عليه السلام وَالحُرُّ ]حَتَّى انتَهَوا إلى نينَوى ؛ المَكانِ الَّذي نَزَلَ بِهِ الحُسَينُ عليه السلام .
قالَ : فَإِذا راكِبٌ عَلى نَجيبٍ لَهُ ، وعَلَيهِ السِّلاحُ ، مُتَنَكِّبٌ قَوساً ، مُقبِلٌ مِنَ الكوفَةِ ، فَوَقَفوا جَميعاً يَنتَظِرونَهُ .
فَلَمَّا انتَهى إلَيهِم سَلَّمَ عَلَى الحُرِّ بنِ يَزيدَ وأصحابِهِ ، ولَم يُسَلِّم عَلَى الحُسَينِ عليه السلام وأصحابِهِ ، فَدَفَعَ إلَى الحُرِّ كِتاباً مِن عُبَيدِ اللَّهِ بنِ زِيادٍ فَإِذا فيهِ : أمّا بَعدُ ، فَجَعجِع بِالحُسَينِ حينَ يَبلُغُكَ كِتابي ، وَيقدَمُ عَلَيكَ رَسولي ، فَلا تُنزِلهُ إلّا بِالعَراءِ في غَيرِ حِصنٍ وعَلى غَيرِ ماءٍ ، وقَد أمَرتُ رَسولي أن يَلزَمَكَ ولا يُفارِقَكَ ، حَتّى يَأتِيَني بِإِنفاذِكَ أمري ، وَالسَّلامُ .
قالَ : فَلَمّا قَرَأَ الكِتابَ قالَ لَهُمُ الحُرُّ : هذا كِتابُ الأَميرِ عُبَيدِ اللَّهِ بنِ زِيادٍ ، يَأمُرُني فيهِ أن اُجَعجِعَ بِكُم فِي المَكانِ الَّذي يَأتيني فيهِ كتابُهُ ، وهذا رَسولُهُ ، وقَد أمَرَهُ ألّا يُفارِقَني حَتّى اُنفِذَ رَأيَهُ وأمرَهُ .
فَنَظَرَ إلى رَسولِ عُبَيدِ اللَّهِ ، يَزيدُ بنُ زِيادِ بنِ المُهاصِرِ - أبُو الشَّعثاءِ الكِندِيُّ ثُمَّ البَهدَلِيُّ - فَعَنَّ لَهُ ، فَقالَ : أمالِكُ بنُ النُّسَيرِ البَدِّيُّ ؟ قالَ : نَعَم - وكانَ أحَدَ كِندَةَ - فَقالَ لَهُ يَزيدُ بنُ زِيادٍ : ثَكَلَتكَ اُمُّكَ ! ماذا جِئتَ فيهِ ؟ قالَ : وما جِئتُ فيهِ ! أطَعتُ إمامي ، ووَفَيتُ بِبَيعَتي ، فَقالَ لَهُ أبُو الشَّعثاءِ : عَصَيتَ رَبَّكَ ، وأطَعتَ إمامَكَ في هَلاكِ نَفسِكَ ، كَسَبتَ العارَ وَالنّارَ ، قالَ اللَّهُ عزّوجل : (وَ جَعَلْنَهُمْ أَئِمَّةً يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ وَ يَوْمَ الْقِيَمَةِ لَا يُنصَرُونَ ) فَهُو إمامُكُ .
قالَ : وأخَذَ الحُرُّ بنُ يَزيدَ القَومَ بِالنُّزولِ في ذلِكَ المَكانِ عَلى غَيرِ ماءٍ ، ولا في قَريَةٍ ، فَقالوا : دَعنا نَنزِل في هذِهِ القَريَةِ ؛ يَعنونَ نينَوى ، أو هذِهِ القَريَةِ ؛ يَعنونَ الغاضِرِيَّةَ ، أو هذِهِ الاُخرى ؛ يَعنونَ شُفَيَّةَ . فَقالَ : لا وَاللَّهِ ما أستَطيعُ ذلِكَ ، هذا رَجُلٌ قَد بُعِثَ إلَيَّ عَيناً .
فَقالَ لَهُ زُهَيرُ بنُ القَينِ : يَابنَ رَسولِ اللَّهِ ، إنَّ قِتالَ هؤُلاءِ أهوَنُ مِن قِتالِ مَن يَأتينا مِن بَعدِهِم ، فَلَعَمري لَيَأتينا مِن بَعدِ مَنتَرى ما لا قِبَلَ لَنا بِهِ .
فَقالَ لَهُ الحُسَينُ عليه السلام : ما كُنتُ لِأَبدَأَهُم بِالقِتالِ ، فَقالَ لَهُ زُهَيرُ بنُ القَينِ : سِر بِنا إلى هذِهِ القَريَةِ حَتّى تَنزِلَها فَإِنَّها حَصينَةٌ ، وهِيَ عَلى شاطِئِ الفُراتِ ، فَإِن مَنَعونا قاتَلناهُم ، فَقِتالُهُم أهوَنُ عَلَينا مِن قِتالِ مَن يَجيءُ مِن بَعدِهِم .
فَقالَ لَهُ الحُسَينُ عليه السلام : وأيَّةُ قَريَةٍ هِيَ ؟ قالَ : هِي العَقرُ ، فَقالَ الحُسَينُ عليه السلام : اللَّهُمَّ إنّي أعوذُ بِكَ مِنَ العَقرِ ، ثُمَّ نَزَلَ ، وذلِكَ يَومُ الخَميسِ ، وهُوَ اليَومُ الثّاني مِنَ المُحَرَّمِ سَنَةَ إحدى وسِتّينَ ، فَلَمّا كانَ مِنَ الغَدِ قَدِمَ عَلَيهِم عُمَرُ بنُ سَعدِ بنِ أبي وَقّاصٍ مِنَ الكوفَةِ في أربَعَةِ آلافٍ (تاريخ الطبرى : ج ۵ ص ۴۰۸ ؛ الإرشاد : ج ۲ ص ۸۲) .
