سه . گزارشهاى ذلّتبار
حسين بن على عليه السلام ، مظهر عزّت الهى و عاشورا ، جلوهگاه حماسه و عزّت حسينى ، و شعار دشمنشكن «هَيهاتَ مِنّا الذّلة!» ، ميراث گرانبهاى اوست . در منابع معتبر ، گزارش شده كه امام حسين عليه السلام ، ضمن سخنرانى حماسىاى در روز عاشورا ، خطاب به سپاه دشمن فرمود :
ألا وإنَّ الدَّعِىَّ ابنَ الدَّعِىِّ قَد رَكَزَ بَينَ اثنَتَينِ ، بَينَ السَّلَّةِ وَ الذِّلَّةِ ، وَ هَيهاتَ مِنّا الذِّلَّةُ ! يَأبَى اللَّهُ لَنا ذلِكَ و رَسولُهُ وَ المُؤمِنونَ ، وَ حُجورٌ طابَت ، وَ حُجورٌ طَهُرَت ، وَ اُنوفٌ حَمِيَّةٌ وَ نُفوسٌ أبِيَّةٌ ، مِن أن تُؤثَرَ طاعَةُ اللِّئامِ عَلى مَصارِعِ الكِرامِ۱هان ! بىنَسَبِ پسر بىنَسَب، مرا ميان دو چيز ، قرار داده است : بين شمشير و خوارى . خوارى ، از ما دور است و خداوند ، . آن را براى ما نمىپذيرد ، و نيز پيامبرش و مؤمنان و دامنهايى پاك و پاكيزه و جانهايى عزّتمند و نَفْسهايى خوددار كه اطاعت از فرومايگان را بر مرگى كريمانه ، مقدّم نمىدارند .
بنا بر اين ، هر گزارشى از تاريخ عاشورا كه حاكى از پذيرش ذلّت توسّط امام حسين عليه السلام باشد ، دروغ و ساخته و پرداخته دشمنان اوست ، مانند اين گزارش كه امام عليه السلام فرموده :
إختاروا مِنّى خِصالاً ثَلاثاً : إمّا أن أرجِعَ إلَى المَكانِ الَّذى أقبَلتُ مِنهُ ، وَ إمّا أن أضَعَ يَدى فى يَدِ يَزيدَ بنِ مُعاوِيَةَ ، فَيَرى فيما بَينى وَ بَينَهُ رَأيَهُ ، وَ إمّا أن تُسَيِّرونى إلى أىِّ ثَغرٍ مِن ثُغورِ المُسلِمينَ شِئتُم ، فَأَكونَ رَجُلاً مِن أهلِهِ ، لى ما لَهُم ، وَ عَلَىَّ ما عَلَيهِم۲ .
يكى از اين سه [پيشنهاد من] را بپذيريد: يا به همان جايى كه از آن آمدهام ، باز گردم، يا دستم را در دستِ يزيد بن معاويه بگذارم و او ميان من و خود ، حكم كند، يا مرا به هر يك از مرزهاى مسلمانان كه مىخواهيد ، بفرستيد و من هم مانند يكى از ساكنان آن جا شوم ، با همان وظايف و حقوق .
يا طلب آب كردن امام عليه السلام از شمر ملعون، هنگامى كه مىخواست ايشان را به قتل برساند كه در نور العين ، به امام عليه السلام نسبت داده شده و آمده است :إذاً و لا بدّ من قتلى فَاسقنى شربة ماءٍ . فقال : هيهات أن تذوق الماء بل تذوق الموت غصّة بعد غصّة و جرعة بعد جرعة .۳[حسين عليه السلام فرمود :] «حال كه مرا مىكُشى، پس جرعهاى آب به من بده» . شمر گفت : هرگز قطرهاى آب نخواهى چشيد ؛ بلكه مرگ را به صورت گلوگير و جرعهجرعه، خواهى چشيد!
اين گونه گزارشها ، علاوه بر اين كه با مُحكمات تاريخِ عاشورا و موضعگيرىهاى امام عليه السلام در طول زندگى افتخارآميز او۴ منافات دارد ، با اصول باورهاى شيعه در باره جايگاه والاى خاندان پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله نيز مخالفت دارد و بر اين اساس ، يكى از آفات مجالس عزادارى سيّد الشهدا عليه السلام ، مرثيهسرايىِ ذلّتآميز براى آن امام است . از اين رو ، بر ذاكران مخلص اهل بيت عليهم السلام فرض است كه از بيان هر سخن و تعبيرى كه حاكى از اظهار ذلّت يا عجز آن بزرگوار و خانواده ايشان در حادثه عاشورا باشد ، جدّاً اجتناب كنند .
1.الملهوف : ص ۱۵۵ .
2.تاريخ الطبرى : ج ۵ ص ۴۱۳ .
3.نور العين : ص ۵۰ .
4.براى مطالعهاى دقيقتر و گستردهتر درباره محكمات تاريخ عاشورا و موضعگيرىهاى امام حسين عليه السلام ، ر.ك: نگاهى نو به جريان عاشورا(مجموعه مقالات)؛ نهضت عاشورا(جستارهاى كلامى ، سياسى و فقهى)؛ مجموعه مقالات كنگره بين المللى امام خمينى و فرهنگ عاشورا (۸ جلد تاكنون)؛ «حماسه حسينى» ؛ قيام جاودانه ؛ نگاهى به «حماسه حسينى» ؛ عاشوراشناسى ؛ عاشوراپژوهى ؛ عاشورانامه (مجموعه مقالات) .
