3 . آگاهى امام حسين عليه السلام از نتيجه قيام‏

تأمّل در اين احاديث ، هر گونه ترديد را در باره اين كه امام حسين عليه السلام با علم و آگاهى ، مسير شهادت را انتخاب كرده ، از بين مى‏برد ؛ امّا پاسخ به اين پرسش كه : «چرا امام عليه السلام با اين كه مى‏دانست شهيد مى‏شود ، قيام كرد؟» ، در تبيين دلايل قيام ايشان ، خواهد آمد .

4 . منافات نداشتنِ تقدير، با اراده انسان‏

از برخى از احاديث ، استفاده مى‏شود كه شهادت امام عليه السلام ، از مقدّرات حتمى خداوند بوده است ، به گونه‏اى كه وقتى پيامبر صلى اللَّه عليه و آله با جبرئيل عليه السلام مشورت مى‏كند و از او در باره درخواست از خداوند براى تغيير اين تقدير مى‏پرسد ، جبرئيل، پاسخ منفى مى‏دهد و مى‏گويد :
لِأَنَّهُ أمرٌ قَد كَتَبَهُ اللَّهُ^۱ .
[چنين مكن ؛] زيرا اين، فرمانى است كه خداوند ، آن را نوشته [و حتمى ساخته ]است.
در اين جا ، اين پرسش، قابل طرح است كه : اگر شهادت امام حسين عليه السلام ، تقدير حتمى خداوند است و بارها پيشگويى شده ، قاتلان ، چه تقصيرى دارند؟
پاسخ ، اين است كه : اوّلاً ، اين حديث ، از نظر سند ، اعتبار ندارد . ثانياً با فرض درست بودن سند هم ، بر اساس آموزه‏هاى اسلامى ، آنچه در جهانْ پديد مى‏آيد ، بر اساس تقدير الهى است ؛ امّا تقدير حق تعالى ، با اراده انسان ، منافاتى ندارد ؛ بلكه اراده و آزادى انسان نيز به تقدير خداوند منّان است .
بنا بر اين ، مقصود از اين كه شهادت امام عليه السلام ، مكتوب و مقدّر و قطعى است ، اين است كه خداوند متعال مى‏داند كه اين حادثه ، به سبب سوء استفاده جمعى نابه‏كار از اختيارشان ، حتماً اتّفاق خواهد افتاد و بر اساس سنّت تغييرناپذير آفرينش ، گريزى از آن نيست .^۲

پژوهشى درباره احاديث پيشگويىِ شهادت امام حسين‏

چنان كه گذشت ، پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله و فاطمه زهرا عليها السلام و نيز همسران و ياران پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله (با واسطه) ، مكرّر ، شهادت امام حسين عليه السلام را پيشگويى كرده‏اند . همچنين امام على عليه السلام در دوران خلافت خود ، بارها از شهادت ايشان ، خبر داده است . امام حسن عليه السلام نيز با اين جمله از شهادت برادر بزرگوار خود ، خبر داده است :
لَا يَومَ كَيَومِكَ يا أبا عَبدِاللَّهِ !^۱روزى همانند روز [كشته شدن‏] تو نيست ، اى ابا عبد اللَّه!
اين گزارش‏ها^۲ ، افزون بر پيشگويى‏هايى فراوانى است كه خودِ امام حسين عليه السلام از شهادتش داشته است .
در اين پيشگويى‏ها ، علاوه بر شهادت امام عليه السلام ، جزئيّات مربوط به برخى حوادث و شرايط آن ، مانند : زمان و مكان شهادت ، شركت كنندگان در قتل و سران آنها، و كسانى كه از يارى وى امتناع مى‏ورزند ، نيز ديده مى‏شود .
در باره اين پيشگويى‏ها چند نكته قابل توجّه است :

1 . قطعيت صدور

شمار اخبار و احاديث مربوط به پيشگويى حادثه كربلا ، به اندازه‏اى است كه هر پژوهشگر باانصافى ، به صدور آنها از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام اطمينان مى‏يابد ، هر چند نسبت به برخى از جزئيّات ، يقين حاصل نشود .

2 . اساس پيشگويى‏ها

منبع پيشگويى‏هاى مربوط به شهادت امام حسين عليه السلام ، همان كلام پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله و به طبع ، متّكى بر اِخبار و تعليم خداوند متعال است و ديگران ، تصريح كرده باشند يا نه ، اصل خبر را از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله دريافت كرده‏اند .