سخنى در باره حركت كاروان امام حسين عليه السلام از مكّه تا كربلا

بر پايه صحيح‏ترينِ گزارش‏ها ، كاروان امام حسين عليه السلام پس از چهار ماه و پنج روز اقامت در مكّه ، روز سه‏شنبه هشتم ذى حجّه سال شصت هجرى ،^۱ مكّه را به سوى كوفه ترك كرد ؛ امّا هنگامى كه به نزديكى كوفه رسيد ، به دليل ممانعت سپاهيان ابن زياد ، مجبور به فرود آمدن در كربلا گرديد .
گفتنى است كه امام عليه السلام در آغاز حركت ، به جاى آن كه از مكّه به سوى شمال شرق و منزل صفاح (نخستين منزل مسير مكّه به كوفه) برود ، به سمت تنعيم در شمال غرب و در مسير مدينه ، حركت كرد و بدين سان ، حدود نُه كيلومتر ، راه خود را دور نمود . احتمالاً اين اقدام ، ترفندى بر ضدّ تعقيب مأموران حكومت - كه قصد ممانعت از حركت امام عليه السلام به سوى كوفه را داشتند - و يا تلاشى براى آگاه ساختن حُجّاجى بود كه از مدينه به تنعيم ، وارد مى‏شدند .
در نقشه‏اى كه ويژه اين دانش‏نامه تهيّه شده ، مسير كاروان امام عليه السلام از مكّه تا كربلا مشخّص گرديده است .^۲ منازلى كه اين كاروان پس از مكّه طى كرده ، به ترتيب ، عبارت اند از : 1 . تنعيم ، 2 . صفاح ، 3 . بستان ابن عامر ، 4 . ذات عِرق ، 5 . غمره ، 6 . مسلح ، 7 . افيعيّه ، 8 . معدن بنى سليم ، 9 . عمق ، 10 . سليليّه ، 11 . ربذه ، 12 . مغيثة الماوان ، 13 . نقره ، 14 . حاجر ، 15 . سميراء ، 16 . توز ، 17 . فيد ، 18 . اجفر ، 19 . خزيميّه ، 20 . زرود ، 21 . ثعلبيّه ، 22 . بطان ، 23 . شقوق ، 24 . زباله ، 25 . قاع ، 26 . عقبه ، 27 . واقصه ، 28 . شَراف ، 29 . ذو حُسُم ، 30 . بَيَضه ، 31 . عُذَيب الهِجانات ، 32 . رهيمه ، 33 . قصر بنى مقاتل ، 34 . طف ، و 35 . كربلا .
بر اساس محاسباتِ انجام شده ، كاروان امام عليه السلام ، اين منازل را با مسافتى حدود 1447 كيلومتر، در مدّت تقريباً 25 روز طى كرد و روز دوم محرّم سال 61 هجرى ، وارد كربلا شد .^۳