683
شهادت‌نامه امام حسين عليه السلام ج1

7 / 30

آمدن چهار نفر از كوفه به همراه طِرِمّاح بن عَدى به سوى امام عليه السلام‏

۷۲۵.تاريخ الطبرى- به نقل از عقبة بن ابى عَيزار -: حُرّ بن يزيد رياحى با يارانش از يك سو مى‏رفت و حسين عليه السلام از سوى ديگر مى‏رفت، تا به عُذَيب الهِجانات رسيدند كه شترهاى سفيد نعمان ، در آن جا چرا مى‏كردند. ناگهان ، چهار كس را ديدند كه از كوفه مى‏آمدند و بر مَركب‏هاى خويش بودند و اسبى را به نام «كامل» كه از اسب‏هاى نافع بن هلال بود ، يدك مى‏كشيدند . راه‏نمايشان ، طِرِمّاح بن عَدى، سوار بر اسب خويش ، همراهشان بود و شعرى به اين مضمون مى‏خواند:
اى شتر من! از اين كه مى‏رانمت ، بيم مكن‏و شتاب كن كه پيش از سحرگاهان ،
با بهترينِ سواران و بهترينِ مسافران ،به مرد والانسب برسى ؛
بزرگوار آزاده گشاده‏دل‏كه خدا او را براى بهترين كار ، آورْد .
خداوند ، او را براى هميشه روزگار ، باقى بدارد!
چون به حسين عليه السلام رسيدند ، اين اشعار را براى وى خواندند ، كه فرمود : «به خدا ، من اميدوارم كه آنچه خدا براى ما خواسته، نيك باشد : كشته شويم يا ظفر يابيم» .
حُرّ بن يزيد آمد و گفت: اين كسانى كه از مردم كوفه‏اند ، جزو همراهان تو نبوده‏اند و من ، آنها را حبس مى‏كنم يا بر مى‏گردانم.
حسين عليه السلام فرمود : «از آنها، همانند خويش ، دفاع مى‏كنم . آنها ياران و پشتيبانان من‏اند . تعهّد كرده بودى كه متعرّض من نشوى تا نامه‏اى از ابن زياد براى تو بيايد» .
گفت: آرى؛ امّا آنان با تو نيامده بودند.
فرمود : «آنها ياران من‏اند و همانند كسانى هستند كه همراه من بوده‏اند . اگر به قرارى كه ميان من و تو بوده ، عمل نكنى ، با تو پيكار مى‏كنم» .
حُر ، از آنها دست برداشت.
آن گاه حسين عليه السلام به آنها فرمود : «به من از مردم پشت سرتان ، خبر بدهيد» .
مُجَمِّع بن عبد اللَّه عائذى - كه يكى از آن چهار نفر بود - گفت: به بزرگان قوم ، رشوه‏هاى كلان داده‏اند و جوال‏هايشان را پُر كرده‏اند كه دوستى‏شان را جلب كنند و به صف خويش ببرند . آنان بر ضدّ تو ، متّفق‏اند. بقيّه مردم ، دل‏هايشان به تو مايل است ؛ امّا فردا شمشيرهايشان بر ضدّ تو كشيده مى‏شود.
فرمود : «به من بگوييد آيا از پيكى كه به سوى شما فرستاده‏ام ، خبر داريد؟» .
گفتند: چه كسى بود؟
فرمود : «قيس بن مُسْهِر صَيداوى» .
گفتند: آرى .
حُصَين بن تَميم،۱ او را گرفت و نزد ابن زياد فرستاد . ابن زياد به او دستور داد كه تو و پدرت را لعنت كند ؛ ولى او بر تو و پدرت درود گفت و ابن زياد و پدرش را لعنت كرد و مردم را به يارى تو خواند و آنان را از آمدنت خبر داد . ابن زياد نيز فرمان داد تا وى را از بالاى قصر ، به زير انداختند.
اشك در چشم حسين عليه السلام آمد و نتوانست آن را نگه دارد. آن گاه فرمود : (بعضى از ايشان ، تعهّد خويش را به سر برده‏اند [و به شهادت رسيدند] و بعضى از ايشان ، منتظرند و به هيچ وجه ، تغييرى نيافته‏اند)۲ . خدايا! بهشت را جايگاه ما و آنها قرار ده و ما و آنها را در محلّ رحمت خويش و ذخيره‏هاى خواستنى ثوابَت، فرا هم آور» .
ابو مِخنَف مى‏گويد: جميل بن مَرثَد (از بنى مَعَن) ، در باره طِرِمّاح بن عَدى برايم نقل كرد كه طِرِمّاح به حسين عليه السلام نزديك شد و گفت: به خدا سوگند ، مى‏نگرم ؛ ولى كسى را با تو نمى‏بينم . اگر جز همين كسانى كه اينك مراقب تو اند ، كسى به جنگت نيايد، بس است . يك روز پيش از آن كه از كوفه در آيم و به سوى تو بيايم ، بيرون كوفه چندان كس ديدم كه هرگز بيش از آن جماعت را به يك جا نديده بودم.
در باره آنها پرسش كردم . گفتند: فراهم آمده‏اند كه رژه بروند و براى مقابله با حسين ، روانه شوند. تو را به خدا ، اگر مى‏توانى يك وجب جلو نروى ، نرو! اگر مى‏خواهى به شهرى فرود آيى كه خدا تو را در آن جا محفوظ دارد تا كار خويش را ببينى و بنگرى كه چه خواهى كرد، حركت كن تا تو را به كوهستان محفوظ ما - كه اَجَأ نام دارد - برسانم . به خدا در آن جا از شاهان غَسّان و حِميَر و از نعمان بن مُنذر و سياه و سرخ ، محفوظ بوده‏ايم. به خدا ، هرگز در آن جا خوارى‏اى بر ما وارد نشده است . من نيز با تو مى‏آيم تا تو را در دهكده فرود آورم . آن گاه نزد مردان طَى‏۳ ، پيكى مى‏فرستم كه در اَجَأ و سَلمى‏ ، اقامت دارند . به خدا ، ده روز نمى‏گذرد كه مردم طى ، پياده و سواره به سوى تو رو مى‏كنند .
هر چند مدّت كه مى‏خواهى ، ميان ما بمان. اگر حادثه‏اى رخ دهد ، من متعهّدم كه بيست هزار مرد طايى با شمشيرهاى خويش ، پيشِ روى تو به پيكار بِايستند. به خدا تا يكى از آنها زنده باشد ، به تو دست نمى‏يابند.
حسين عليه السلام فرمود : «خدا ، تو و قومت را پاداش نيك دهد! ميان ما و اين مردم، عهدى است كه با وجود آن ، نمى‏توان باز گشت و نمى‏دانيم كار ما و آنها به كجا مى‏انجامد» .
ابو مِخنَف مى‏گويد : جميل بن مَرثَد ، برايم نقل كرد كه طِرِمّاح بن عَدى گفت: با وى وداع كردم و گفتم: خدا ، شرّ جن و اِنس را از تو دور بگردانَد! از كوفه براى كسانم آذوقه گرفته‏ام و خرجىِ آنها ، پيش من است . مى‏روم و اين را پيششان مى‏نهم و إن شاء اللَّه ، نزد تو مى‏آيم. وقتى آمدم ، به خدا كه از جمله ياران تو خواهم بود.
فرمود : «اگر چنين خواهى كرد، بشتاب . خدا ، تو را رحمت كند!» .
دانستم كه از كار آن كسان ، نگران است كه به من مى‏گويد بشتابم.
چون پيش خانواده‏ام رسيدم و لوازمشان را دادم و وصيّت كردم، مى‏گفتند: اين بار ، رفتارى مى‏كنى كه پيش از اين ، نمى‏كردى!
مقصود خويش را با آنها بگفتم و از راه بنى ثُعَل ، روان شدم . چون به عُذَيب الهِجانات رسيدم، سَماعة بن بدر به من رسيد و خبر كشته شدن حسين عليه السلام را داد ، كه از همان جا باز گشتم.۴

1.در اكثر منابع، «حُصَين بن نُمَير» آمده است كه به نظر صحيح مى‏رسد.

2.احزاب : آيه ۲۳ .

3.ر . ك : نقشه شماره ۳ در پايان جلد ۲ .

4.كانَ [الحُرُّ بنُ يَزيدَ الرِّياحِيُ‏] يَسيرُ بِأَصحابِهِ في ناحِيَةٍ ، وحُسَينٌ عليه السلام في ناحِيَةٍ اُخرى‏ ، حَتّى‏ انتَهَوا إلى‏ عُذَيبِ الهِجاناتِ ، وكانَ بِها هَجائِنُ النُّعمانِ تَرعى‏ هُنالِكَ ، فَإِذا هُم بِأَربَعَةِ نَفَرٍ قَد أقبَلوا مِنَ الكوفَةِ عَلى‏ رَواحِلِهِم ، يَجنُبونَ فَرَساً لِنافِعِ بنِ هِلالٍ - يُقالُ لَهُ الكامِلُ - ومَعَهُم دَليلُهُمُ الطِّرمّاحُ بنُ عَدِيٍّ عَلى‏ فَرَسِهِ ، وهُوَ يَقولُ : يا ناقَتي لا تَذعَري مِن زَجري‏ وشَمِّري قَبلَ طُلوعِ الفَجرِبِخَيرِ رُكبانٍ وخَيرِ سَفرِ حَتّى‏ تَحِلّي بِكَريمِ النَّجرِالماجِدِ الحُرِّ رَحيبِ الصَّدرِ أتى‏ بِهِ اللَّهُ لِخَيرِ أمرِثَمَّتَ أبقاهُ بَقاءَ الدَّهرِ قالَ : فَلَمَّا انتَهَوا إلَى الحُسَينِ عليه السلام أنشَدوهُ هذِهِ الأَبياتَ ، فَقالَ : أما وَاللَّهِ إنّي لَأَرجو أن يَكونَ خَيراً ما أرادَ اللَّهُ بِنا ، قُتِلنا أم ظَفِرنا . قالَ : وأقبَلَ إلَيهِمُ الحُرُّ بنُ يَزيدَ ، فَقالَ : إنَّ هؤُلاءِ النَّفَرَ الَّذينَ مِن أهلِ الكوفَةِ لَيسوا مِمَّن أقبَلَ مَعَكَ ، وأنَا حابِسُهُم أو رادُّهُم . فَقالَ لَهُ الحُسَينُ عليه السلام : لَأَمنَعَنَّهُم مِمّا أمنَعُ مِنهُ نَفسي ، إنَّما هؤُلاءِ أنصاري وأعواني ، وقَد كُنتَ أعطَيتَني ألّا تَعرِضَ لي بِشَي‏ءٍ حَتّى‏ يَأتِيَكَ كِتابٌ مِنِ ابنِ زِيادٍ . فَقالَ : أجَل ، لكِن لَم يَأتوا مَعَكَ ! قالَ : هُم أصحابي ، وهُم بِمَنزِلَةِ مَن جاءَ مَعي ، فَإِن تَمَمتَ عَلى‏ ما كانَ بَيني وبَينَكَ وإلّا ناجَزتُكَ . قالَ : فَكَفَّ عَنهُمُ الحُرُّ . قالَ : ثُمَّ قالَ لَهُمُ الحُسَينُ عليه السلام : أخبِروني خَبَرَ النّاسِ وَراءَكُم ؟ فَقالَ لَهُ مُجَمِّعُ بنُ عَبدِ اللَّهِ العائِذِيُّ ، وهُوَ أحَدُ النَّفَرِ الأَربَعَةِ الَّذينِ جاؤوهُ : أمّا أشرافُ النّاسِ فَقَد اُعظِمَت رِشوَتُهُم ، ومُلِئَت غَرائِرُهُم ، يُستَمال وُدُّهُم ، ويُستَخلَصُ بِهِ نَصيحَتُهُم ، فَهُم إلبٌ واحِدٌ عَلَيكَ ، وأمّا سائِرُ النّاسِ بَعدُ ، فَإِنَّ أفئِدَتَهُم تَهوي إلَيكَ ، وسُيوفَهُم غَداً مَشهورَةٌ عَلَيكَ . قالَ : أخبِروني ، فَهَل لَكُم بِرَسولي إلَيكُم ؟ قالوا : مَن هُوَ ؟ قالَ : قَيسُ بنُ مُسهِرٍ الصَّيداوِيُّ . فَقالوا : نَعَم ، أخَذَهُ الحُصَينُ بنُ تَميمٍ ، فَبَعَثَ بِهِ إلَى ابنِ زِيادٍ ، فَأَمَرَهُ ابنُ زِيادٍ أن يَلعَنَكَ ويَلعَنَ أباكَ ، فَصَلّى‏ عَلَيكَ وعَلى‏ أبيكَ ، ولَعَنَ ابنَ زِيادٍ وأباهُ ، ودَعا إلى‏ نُصرَتِكَ ، وأخبَرَهُم بِقُدومِكَ ، فَأَمَرَ بِهِ ابنُ زِيادٍ فَاُلقِيَ مِن طَمارِ القَصرِ ؛ فَتَرَقرَقَت عَينا حُسَينٍ عليه السلام ولَم يَملِك دَمعَهُ ، ثُمَّ قالَ : (فَمِنْهُم مَّن قَضَى‏ نَحْبَهُ وَ مِنْهُم مَّن يَنتَظِرُ وَ مَا بَدَّلُواْ تَبْدِيلاً ) . اللَّهُمَّ اجعَل لَنا ولَهُمُ الجَنَّةَ نُزُلاً ، وَاجمَع بَينَنا وبَينَهُم في مُستَقَرًّ مِن رَحمَتِكَ ، ورَغائِبِ مَذخورِ ثَوابِكَ . قالَ أبو مِخنَفٍ : حَدَّثَني جَميلُ بنُ مَرثَدٍ مِن بَني مَعَنٍ ، عَنِ الطِّرِمّاحِ بنِ عَدِيٍّ ؛ أنَّهُ دَنا مِنَ الحُسَينِ عليه السلام فَقالَ لَهُ : وَاللَّه إِنّي لَأَنظُرُ فَما أرى‏ مَعَكَ أحَداً ، ولَو لَم يُقاتِلكَ إلّا هؤُلاءِ الَّذينَ أراهُم مُلازِميكَ لَكانَ كَفى‏ بِهِم ، وقَد رَأَيتُ قَبلَ خُروجي مِنَ الكوفَةِ إلَيكَ بِيَومٍ ظَهرَ الكوفَةِ ، وفيهِ مِنَ النّاسِ ما لَم تَرَ عَينايَ في صَعيدٍ واحِدٍ جَمعاً أكثَرَ مِنهُ ، فَسَأَلتُ عَنهُم ، فَقيلَ : اِجتَمَعوا لِيُعرَضوا ، ثُمَّ يُسَرَّحونَ إلَى الحُسَينِ . فَأَنشُدُكَ اللَّهَ إن قَدَرتَ عَلى‏ ألّا تَقَدَّمَ عَلَيهِم شِبراً إلّا فَعَلتَ ! فإن أرَدتَ أن تَنزِلَ بَلَداً يَمنَعُكَ اللَّهُ بِهِ حَتّى‏ تَرى‏ مِن رَأيِكَ ، ويَستَبينَ لَكَ ما أنتَ صانِعٌ ، فَسِر حَتّى‏ اُنزِلَكَ مَناعَ جَبَلِنا الَّذي يُدعى‏ أجَأً ، اِمتَنَعنا وَاللَّهِ بِهِ مِن مُلوكِ غَسّانَ وحِميَرٍ ، ومِنَ النُّعمانِ بنِ المُنذِرِ ، ومِنَ الأَسوَدِ وَالأَحمَرِ ، وَاللَّهِ إن دَخَلَ عَلَينا ذُلٌّ قَطُّ ؛ فَأَسيرُ مَعَكَ حَتّى‏ اُنزِلَكَ القُرَيَّةَ ، ثُمَّ نَبعَثُ إلَى الرِّجالِ مِمَّن بِأَجَأٍ وسَلمى‏ مِن طَيِّئٍ ، فَوَاللَّهِ لا يَأتي عَلَيكَ عَشَرَةُ أيّامٍ حَتّى‏ تَأتِيَكَ طَيِّئٌ رِجالاً ورُكباناً ، ثُمَّ أقِم فينا ما بَدا لَكَ ، فَإِن هاجَكَ هَيجٌ فَأَنَا زَعيمٌ لَكَ بِعِشرينَ ألفَ طائِيٍّ يَضرِبونَ بَينَ يَدَيكَ بِأَسيافِهِم ، وَاللَّهِ لا يوصَلُ إلَيكَ أبَداً ومِنهُم عَينٌ تَطرِفُ . فَقالَ لَهُ : جَزاكَ اللَّهُ وقَومَكَ خَيراً ! إنَّهُ قَد كانَ بَينَنا وبَينَ هؤُلاءِ القَومِ قَولٌ لَسنا نَقدِرُ مَعَهُ عَلَى الاِنصِرافِ ، ولا نَدري عَلامَ تَنصَرِفُ بِنا وبِهِمُ الاُمورُ في عاقِبِهِ . قالَ أبو مِخنَفٍ : فَحَدَّثَني جَميلُ بنُ مَرثَدٍ ، قالَ : حَدَّثَني الطِّرِمّاحُ بنُ عَدِيٍّ، قالَ: فَوَدَّعتُهُ وقُلتُ لَهُ : دَفَعَ اللَّهُ عَنكَ شَرَّ الجِنِّ وَالإِنسِ ، إنّي قَدِ امتَرتُ لِأَهلي مِنَ الكوفَةِ ميرَةً ، ومَعي نَفَقَةٌ لَهُم ، فَآتيهِم فَأَضَعُ ذلِكَ فيهِم ، ثُمَّ اُقبِلُ إلَيكَ إن شاءَ اللَّهُ ، فَإِن ألحَقكَ فَوَاللَّهِ لَأَكونَنَّ مِن أنصارِكَ . قالَ : فَإِن كُنتَ فاعِلاً فَعَجِّل رَحِمَكَ اللَّهُ ! قالَ : فَعَلِمتُ أنَّهُ مُستَوحِشٌ إلَى الرِّجالِ حَتّى‏ يَسأَلُنِي التَّعجيلَ . قالَ : فَلَمّا بَلَغتُ أهلي وَضَعتُ عِندَهُم ما يُصلِحُهُم ، وأوصَيتُ ، فَأَخَذَ أهلي يَقولونَ : إنَّكَ لَتَصنَعُ مَرَّتُكَ هذِهِ شَيئاً ما كُنتَ تَصنَعُهُ قَبلَ اليَومِ ! فَأَخبَرتُهُم بِما اُريدُ ، وأقبَلتُ في طَريقِ بَني ثُعَلٍ ، حَتّى‏ إذا دَنَوتُ مِن عُذَيبِ الهِجاناتِ استَقبَلَني سَماعَةُ بنُ بَدرٍ ، فَنَعاهُ إلَيَّ ، فَرَجَعتُ (تاريخ الطبرى : ج ۵ ص ۴۰۴ ، الكامل فى التاريخ : ج ۲ ص ۵۵۳) .


شهادت‌نامه امام حسين عليه السلام ج1
682

۷۲۴.أنساب الأشراف : حسين عليه السلام سمت چپ راه عُذَيب و قادسيّه‏۱ را انتخاب كرد و از آن جا تا عُذَيب ، 38 ميل فاصله بود ، حسين عليه السلام با ياران خود مى‏رفت و حرّ بن يزيد نيز آنان را همراهى مى‏كرد .
حسين عليه السلام سخنرانى كرد و فرمود: «اينان ، به اطاعت شيطان در آمده‏اند و اطاعت [خداى ]رحمان را رها كرده‏اند ، تباهى آورده‏اند و حدود را معطّل نهاده‏اند و ثروت‏ها را به خويش اختصاص داده‏اند ، و من ، شايسته‏ترينِ كسان به تغيير و دگرگونى اوضاع هستم .
نامه‏هاى شما به من رسيد و فرستادگانتان نزد من آمدند . اگر به بيعت خود وفادار بمانيد ، رشد مى‏يابيد» و آن گاه آنان را به خاطر رفتار گذشته‏شان با پدر و برادرش سرزنش كرد.
سپس زُهَير بن قَين برخاست و گفت: به خدا سوگند ، اگر در دنيا جاودانه مى‏بوديم ، جدايى از آن را به خاطر يارى و همدلى با تو بر مى‏گزيديم .
حسين عليه السلام نيز برايش دعاى خير كرد.۲

1.ر . ك : نقشه شماره ۴ در پايان جلد ۲ .

2.تَياسَرَ الحُسَينُ عليه السلام إلى‏ طَريقِ العُذَيبِ وَالقادِسِيَّةِ ، وبَينَهُ - حينَئِذٍ - وبَينَ العُذَيبِ ثَمانِيَةٌ وثَلاثونَ ميلاً ، ثُمَّ إنَّ الحُسَينَ عليه السلام سارَ في أصحابِهِ وَالحُرُّ بنُ يَزيدَ يُسايِرُهُ . وخَطَبَ الحُسَينُ عليه السلام فَقالَ : إنَّ هؤُلاءِ قَومٌ لَزِموا طاعَةَ الشَّيطانِ ، وتَرَكوا طاعَةَ الرَّحمنِ ، فَأَظهَرُوا الفَسادَ ، وعَطَّلُوا الحُدودَ ، وَاستَأثَروا بِالفَي‏ءِ ، وأنَا أحَقُّ مَن غَيَّرَ ، وقَد أتَتني كُتُبُكُم ، وقَدِمَت عَلَيَّ رُسُلُكُم ، فَإِن تُتِمّوا عَلَيَّ بَيعَتَكُم تُصيبوا رُشدَكُم . ووَبَّخَهُم بِما فَعَلوا بِأَبيهِ وأخيهِ قَبلَهُ . فَقامَ زُهَيرُ بنُ القَينِ فَقالَ : وَاللَّهِ لَو كُنّا فِي الدُّنيا مُخَلَّدينَ ، لَآثَرنا فِراقَها في نُصرَتِكَ ومُواساتِكَ . فَدَعا لَهُ الحُسَينُ عليه السلام بِخَيرٍ (أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۳۸۱) .

تعداد بازدید : 149628
صفحه از 873
پرینت  ارسال به