الخامسة من الصحابة)۱ آمده - ، خالى از استبعاد نيست .
دفن شهدا
دفن سيّد الشهدا و يارانش به دو صورت ، گزارش شده است :
اوّل ، اين كه ايشان به صورت خارقالعاده توسط امام زين العابدين عليه السلام و با حضور پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله ، امام على عليه السلام ، امام حسن عليه السلام و فرشتگان الهى۲ دفن شده است .
اين گزارش با رواياتى هماهنگ است كه دلالت دارند امور مربوط به تجهيز و دفن امامان اهل بيت عليهم السلام ، فقط توسّط امام بعدى انجام مىشود .۳
دوم ، اين كه اهل غاضريه از طايفه بنى اسد ، اجساد مطهّر شهدا را دفن كردهاند .۴
جمع ميان اين دو گزارش نيز بدين سان امكانپذير است كه با عنايت به خارقالعاده بودن حضور امام زين العابدين عليه السلام ، بنى اسد ، متوجّه حضور ايشان نشدهاند ، چنان كه حضور پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و فرشتگان نيز براى آنان مشخّص نبوده است ، و يا اين كه آنان ، امام زين العابدين عليه السلام را ديدهاند ؛ ولى نشناختهاند .
روز دفن شهدا
منابع كهن ، دفن شهدا را يك روز پس از شهادت آنان ذكر كردهاند ؛۵ ليكن اگر مقصود ، روز يازدهم باشد - همان طور كه محدّث قمى بيان نموده - ،۶ بعيد به نظر مىرسد كه صحيح باشد ؛ زيرا عمر بن سعد ، تمام روز يازدهم و يا تا ظهر آن را در كربلا براى دفن اجساد سپاه خود ، مانده۷ و از اهل غاضريه از بنى اسد - كه على القاعده با فاصلهاى از ميدان نبرد، مستقر بودهاند - نيز بعيد است كه در اين فرصت كوتاه ، جرئت يا امكان حضور داشتهاند ، مگر اين كه بگوييم مقصود از يك روز بعد از شهادت ، روز دوازدهم است .
1.ر.ك : ص ۳۷۲ ح ۱۳۸۳ .
2.ر . ك : ص ۳۶۹ (به خاك سپارندگان امام عليه السلام و يارانش) .
3.مانند رواياتى كه مىگويند : «لا يَلِى الوَصِىَّ إلَّا الوَصِىُّ؛ كفن و دفن نمىكند وصى را مگر وصى» (الكافى : ج ۸ ص ۲۰۶ ح ۲۵۰، الغيبة ، طوسى : ص ۵۷ ح ۵۲ ، بحار الأنوار : ج ۵۳ ص ۹۴ ح ۱۰۳ ) يا «إنَّ الإمامَ لا يَلِى أمرَهُ إلَّا إمامٌ مِثلُهُ؛ كارهاى [دفن] امام را تنها امامى همانند او به عهده مىگيرد» (ر.ك : ص ۳۶۹ ح ۱۳۷۴) .
4.ر . ك : ص ۳۶۹ (به خاك سپارندگان امام عليه السلام و يارانش) .
5.منتهى الآمال : ص ۴۸۱ .
6.ر . ك : ص ۴۳۲ (فصل ششم / روانه كردن خاندان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله به كوفه).