421
شهادت‌نامه امام حسين عليه السلام 2

انتسابش به آن سرهاى شريف نيز صحيح است ؛ چرا كه سرهاى شهيدان، پس از حمل شدن به دمشق و گردانده شدن در شهر و برآورده شدن هدف يزيد (داير بر پيروزى و زهر چشم گرفتن از مردم و خنك شدن دلش) ، به ناچار بايستى در يكى از گورستان‏هاى شهر ، دفن مى‏شدند كه از ميان آنها، اين سه سر، در آرامگاه باب الصغير، مدفون شده‏اند و جاى دفنشان حفظ شده است، و البته حقيقت را خدا مى‏داند .۱
بنا بر اين، هر چند مكانى كه در باب الصغير دمشق در حال حاضر به عنوان مدفن سر شهدا معروف گرديده، در مورد تعدادى از آنها محتمل است، ليكن دليل روايى يا تاريخى قاطع و روشنى بر اين انتساب، وجود ندارد.

1.أعيان الشيعة : ج ۱ ص ۶۲۷ .


شهادت‌نامه امام حسين عليه السلام 2
420

دسته پنجم ، گزارش‏هايى كه از دفن سر امام عليه السلام در مصر (قاهره) حكايت دارند .۱
تأمّل در گزارش‏هاى ياد شده ،۲ نشان مى‏دهد كه احتمال اوّل (دفن شدن سر مقدّس امام عليه السلام در كنار قبر امير مؤمنان عليه السلام) ، از منظر رواياتى كه به اهل بيت عليهم السلام نسبت داده شده‏اند ، قولى پذيرفته شده است ، در حالى كه از ديدگاه مورّخان و علماى اماميه و نيز تصوّر عمومى شيعيان ، قول به دفن سر در كربلا مشهورتر است و به همين دليل ، تعيين يكى از دو قول ، مشكل است .

مَدفن سرهاى ديگر شهيدان كربلا

گزارش‏هاى مشهور، حاكى از آن است كه علاوه بر سر مطهّر امام حسين عليه السلام، سر ساير شهداى كربلا نيز از كوفه به شام، فرستاده شده است؛۳ ولى در گزارش وقايع مربوط به انتقال اهل بيت امام حسين عليه السلام از كربلا به كوفه و شام و حاضر نمودن آنان در مجلس يزيد، در اكثر نقل‏ها، تنها از سر مطهّر امام عليه السلام سخن به ميان آمده و البتّه در برخى از متون، اشاره‏اى به سرهاى ساير شهدا نيز شده است .۴
همچنين منابع معتبر در باره مكان دفن سرهاى شهيدان، ساكت اند و در يافته‏هاى ما، تنها در ترجمه «الفتوح» ابن اعثم (اثر فارسى مستوفى هروى / ق 6 ق)، باز گرداندن سرها و الحاق آنها به بدن‏هايشان در كربلا در بيستم صفر توسّط امام زين العابدين عليه السلام، گزارش شده است.۵ مرحوم سيّد محسن امين در أعيان الشيعة مى‏گويد :
بعد از سال 1321 هجرى قمرى، در آرامگاه مشهور به «باب الصغير» در دمشق ، مقبره‏اى را ديدم كه بر سر درِ آن، سنگى نصب بود و روى آن، اين نوشته بود : «اين جا محلّ دفن سرهاى عباس بن على و على اكبر بن حسين و حبيب بن مُظاهر است» . پس از دو سال، اين مقبره خراب و بازسازى شد و آن سنگ، برداشته شد و در داخل مقبره ضريحى ساختند و نام‏هاى بسيارى از شهيدان كربلا را بر آن نوشتند ؛ اما حقيقت، اين است كه آن مقبره، بر حسب آنچه بر سر درِ آن بود ، منسوب به آن سه سر شريف است و به گمان قوى ،

1.ر . ك : ص ۴۱۴ (مصر) .

2.براى مطالعه ارزيابى‏اى تاريخى از مجموع اين گزارش‏ها (و نيز گزارش‏هاى متفرّد ديگر) ، ر .ك : نگاهى نو به جريان عاشورا : ص ۳۵۵ (مقاله «رأس الحسين و مقام‏هاى آن» ، به قلم مصطفى صادقى) ؛ تاريخ در آينه پژوهش : ش ۳۶ ص ۷۹ (مقاله «محلّ دفن سر مقدّس امام حسين» ، به قلم محسن رنجبر) ؛ أهل البيت فى مصر ، سيّد هادى خسروشاهى .

3.ر . ك : ص ۳۸۹ (فصل چهارم / فرستادن سرهاى شهدا به سوى يزيد) .

4.ر . ك : ص ۵۱۸ ح ۱۵۷۵ و ص ۵۳۴ ح ۱۵۹۹ و ص ۵۳۸ ح ۱۶۰۴ و ص ۵۴۳ ح ۱۶۱۱ و ص ۶۷۰ ح ۱۷۵۴ .

5.ر.ك: ص ۴۰۲ ح ۱۴۵۴. نيز، ر.ك: ص ۴۰۳ ح ۱۴۵۵ .

تعداد بازدید : 131021
صفحه از 992
پرینت  ارسال به