۱۵۹۸.تاريخ الطبرى- به نقل از ابو مِخنَف -: يزيد ، زنان و كودكان [حسين عليه السلام] را خواست و پيشِ رويش نشانده شدند . او وضعيت زشتى را ديد و گفت : خداوند ، [روى ]ابن مرجانه را زشت گردانَد ! اگر ميان او و شما ، پيوند خونى و خويشاوندى بود ، با شما چنين نمىكرد و شما را اين گونه روانه نمىكرد .۱
۱۵۹۹.جواهر المطالب : ابن قِفطى در تاريخش۲ گفته است: هنگامى كه اسيران بر يزيد بن معاويه وارد شدند ، او بيرون آمد تا آنان را ببيند . كودكان و زنان خاندان على و حسن و حسين عليهم السلام را ديد و سرهايى را كه بر سر نيزه بودند ، و آنان به گردنه عُقاب۳ رسيده بودند . هنگامى كه آنان را ديد ، سرود :
هنگامى كه كجاوهها پديدار شدندو سرها بر تپّههاى جَيرون ،۴بالا آمدند ،
كلاغ ، بانگ زد . گفتم : بانگ بزنى يا نزنى ،من طلبهاى خود را از پيامبر ستاندم .۵
۱۶۰۰.الاحتجاج- به نقل از پيرمردى راستگو از بزرگان بنى هاشم و نيز از كسان ديگرى -: هنگامى كه زين العابدين عليه السلام و اهل حرمش بر يزيد ، وارد شدند و سرِ امام حسين عليه السلام را آوردند و پيشِ رويش در
1.دَعا [يَزيدُ] بِالنِّساءِ وَالصِّبيانِ فَاُجلِسوا بَينَ يَدَيهِ ، فَرَأى هَيئَةً قَبيحَةً ، فَقالَ : قَبَّحَ اللَّهُ ابنَ مَرجانَةَ ، لَو كانَت بَينَهُ وبَينَكُم رَحِمٌ أو قَرابَةٌ ما فَعَلَ هذا بِكُم ، ولا بَعَثَ بِكُم هكَذا (تاريخ الطبرى : ج ۵ ص ۴۶۱ ؛ الإرشاد : ج ۲ ص ۱۲۰ ) .
2.از ابن قفطى ، چند اثر تاريخى در دست است ، از جمله : تاريخ الحكماء . شايد هم مقصود ، قفطى (ابن سيّد الكل) مؤلف الأنباء المستطابة باشد .
3.جايى در شمال دمشق ، بعد از دروازه فراديس و بر سر راه حمص (جغرافياى تاريخى كشورهاى اسلامى : ج۲ ص۳۶) .
4.جَيرون ، نام درِ شرقى مسجد جامع دمشق و منطقه مقابل آن است (معجم البلدان : ج ۲ ص ۱۹۹) .
5.قالَ ابنُ القِفطِيِّ في تاريخِهِ : إنَّ السَّبيَ لَمّا وَرَدَ عَلى يَزيدَ بنِ مُعاوِيَةَ خَرَجَ لِتَلَقّيهِ ، فَلَقِيَ الأَطفالَ وَالنِّساءَ مِن ذُرِّيَّةِ عَلِيٍّ وَالحَسَنِ وَالحُسَينِ عليهم السلام ، وَالرُّؤوسُ عَلى أسِنَّةِ الرِّماحِ ، وقَد أشرَفوا عَلى ثَنِيَّةِ العُقابِ ، فَلَمّا رَآهُم أنشَدَ :
لَمّا بَدَت تِلكَ الحُمولُ وأشرَقَت
تِلكَ الرُّؤوسُ عَلى رُبى جَيرونِنَعَبَ الغُرابُ فَقُلتُ : قُل أولا تَقُل
فَقَدِ اقتَضَيتُ مِنَ الرَّسولِ دُيوني(جواهر المطالب : ج ۲ ص ۳۰۰ ؛ بحار الأنوار : ج ۴۵ ص ۱۹۹ ح ۴۰) .