نيستم گناه شما را بر دوش بكشم. اين ، شما و اين ، حكومتتان ! آن را بگيريد و هر كه را خواستيد، به ولايت برگزينيد» .
مروان بن حكم برخاست و به سوى او رفت و گفت: اى ابو ليلى! آيا روش عُمَر [در انتخاب خليفه‏] بد بود؟
معاويه گفت: «اى مروان! آيا قصد دارى مرا در دينم فريب دهى؟ مردانى را همانند مردانِ عُمَر برايم بياور تا خلافت را در ميان آنها به شور بگذارم» و سپس گفت: «به خدا سوگند، اگر خلافت، غنيمت بود ، ما بهره‏مان را از آن گرفتيم و اگر بدى بود، آنچه خاندان ابو سفيان از آن به دست آوردند ، برايشان بس است» و آن گاه از منبر، پايين آمد .
مادرش به او گفت: اى كاش لكّه حيضى بودى!
معاويه گفت: «من هم دوست داشتم كه چنين مى‏بودم و نفهميده بودم كه خدا آتشى دارد كه هر كس از او نافرمانى كند و حقّ غير خودش را بگيرد، وى را با آن، عذاب مى‏كند!» .^۱

3 / 4

زنان خاندان ابو سفيان‏

۱۷۶۲.تاريخ الطبرى- به نقل از حارث بن كعب، از فاطمه دختر على عليه السلام -: يزيد بن معاويه گفت: اى نُعمان بن بشير! خانواده حسين را با امكاناتى كه شايسته‏شان است، آماده كن و با آنها مردى شامى را كه

سپس پدرم حكومت را به دست گرفت ، در حالى كه شايسته آن نبود. او با پسر دختر پيامبر خدا ، به كشمكش پرداخت. عمرش كوتاه و دنباله‏اش بريده شد و در گورش جا گرفت و در گرو گناهانش است» .
آن گاه گريست و گفت: «از بدترين مصيبت‏ها ، اين است كه ما از جايگاه نامناسب پدرم و فرجام بد او ، اطّلاع داريم. او عترت پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله را كشت، ميخوارى را روا شمرد و كعبه را ويران كرد.
من ، شيرينى خلافت را نچشيدم . پس تلخى آن را هم بر عهده نمى‏گيرم. اين ، شما و اين ، حكومتتان! به خدا سوگند، اگر دنيا خوبى‏اى دارد ، ما از آن بهره گرفته‏ايم و اگر شرّى دارد ، نسل ابو سفيان را همانى كه به آن دست يافته‏اند، بس است!» .^۱

۱۷۶۱.تنبيه الخواطر: وقتى معاوية بن يزيد بن معاويه، خود را از خلافتْ بركنار كرد، به سخنرانى ايستاد و گفت: «اى مردم! من رغبتى به حكومت بر شما ندارم و از ناخشنودى شما نيز در امان نيستم ؛ بلكه ما گرفتار شما شديم و شما گرفتار ما شديد . بدانيد كه پدربزرگم معاويه، در امر حكومت ، با كسى به ستيز برخاست كه به جهت پيشينه و سابقه، از او (پدربزرگم) شايسته‏تر بود : على بن ابى طالب - كه بر او سلام و درود و تعظيم باد - . پدربزرگم در برابر او كارهايى كرد كه مى‏دانيد و شما هم همراه با او كارهايى كرديد كه بى‏خبر نيستيد، تا اين كه او در گرو كردار خويش و هم‏آغوش گورش شد . خداوند ، از او در گذرد !
آن گاه حكومت به پدرم رسيد. مناسب بود كه پدرم مرتكب بدى نشود . او شايسته خلافت نبود . هر چه خواست كرد و اشتباهش را نيكويى به شمار آورد . پس عمرش كوتاه و دنباله‏اش بريده و آتشش خاموش گرديد. اندوه بر [كارهاى‏] او ، موجب شد كه ما اندوه [مرگِ‏] او را فراموش كنيم. (إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّآ إِلَيْهِ رَ جِعُونَ)» .
او سپس به آهستگى براى پدرش طلب رحمت كرد و آن گاه گفت: «من ، سومينِ اين گروهم و [به خاطر آنچه در كارنامه ما هست،] رويگردانان از من، بيش از راغبان به من هستند. من حاضر