- كه درودهاى خدا بر او باد - دفن گرديد و عمل شيعيان هم ناظر به همين نكته است .^۱
گفتنى است كه آنچه سيّد ابن طاووس به شيعيانْ نسبت داده ، از اهل سنّت ، مثل : قُرطُبى‏^۲ و مَناوى‏^۳ نيز نقل شده است ؛^۴ همچنين علّامه مجلسى مى‏گويد :
مشهور در ميان علماى شيعه ، اين است كه سر امام حسين عليه السلام با بدنش دفن شده و امام زين العابدين عليه السلام آن را به كنار جسد ، برگردانده است . اخبار فراوانى هم نقل شده كه سرِ مبارك ، در كنار قبر امير مؤمنان عليه السلام دفن شده است .^۵
سيّد مرتضى قدس سرّه نيز در پاسخ اين سؤال كه : «آنچه روايت شده كه سر امام حسين عليه السلام را به شام بردند ، صحيح است يا نه؟» ، مى‏گويد :
همه راويان و واقعه‏نگاران طَف ، آن را روايت كرده‏اند و بر آن ، اتّفاق نظر دارند . نيز روايت شده كه سر مبارك امام عليه السلام ، پس از برده شدن به شام ، برگردانده شد و با جسد شريفش در كربلا ، دفن گرديد . اگر كسى به خاطر شِناعت و زشتى بيش از حدّ بردن سر بُريده امام عليه السلام به شام ، از اين كه اجازه چنين كارى از سوى خداوند داده شده ، شگفت‏زده شود ، بايد گفت : بردن سر بُريده به شام ، شنيع‏تر و زشت‏تر از كُشتن امام عليه السلام نيست و خداوند ، اجازه كشته شدن ايشان و [حتّى ]امير مؤمنان عليه السلام را نيز داده است .^۶
دسته سوم ، گزارش‏هايى كه دلالت دارند كه سر مقدّس سيّد الشهدا عليه السلام در دمشق ، دفن شده است .^۷
دسته چهارم ، گزارش‏هايى كه دلالت دارند كه سر مقدّس امام عليه السلام در مدينه و در قبرستان بقيع ، دفن شده است .^۸

سخنى در باره محلّ دفن سر مقدّس سيّد الشهدا و سرهاى ديگر شهيدان‏

همان گونه كه ملاحظه شد ، گزارش‏هاى مربوط به محلّ دفن سر مقدّس سيّد الشهدا عليه السلام ، به پنج دسته تقسيم مى‏شوند :
دسته اوّل ، آنچه دلالت دارد كه سر امام عليه السلام در كنار قبر پدرش امير مؤمنان عليه السلام دفن شده است . بيشتر منابع معتبر روايى (مانند : الكافى ، تهذيب الأحكام وكامل الزيارات) ، در اين دسته قرار دارند .^۱
هر چند برخى از اين گزارش‏ها را مى‏توان توجيه كرد كه مقصود ، جايگاه گذاشتن سر مقدّس آن امام است ،^۲ ظاهراً دلالت مجموع آنها بر اين كه سر مقدّس امام عليه السلام در كنار مرقد پدر بزرگوارش دفن شده ، غير قابل ترديد است . از اين رو ، علّامه مجلسى با اشاره به اين گزارش‏ها مى‏گويد :
بدان كه از گزارش‏هاى گذشته ، به دست مى‏آيد كه سر امام حسين - كه درودهاى خدا بر او و دودمانش باد - و بدن‏هاى آدم و نوح و هود و صالح - كه درودهاى خدا بر آنان باد - در كنار امام على - كه درودهاى خدا بر او باد - دفن هستند . بنا بر اين ، شايسته است كه بعد از زيارت امام على عليه السلام ، همه آنها زيارت شوند .^۳
دسته دوم ، گزارش‏هايى كه حاكى‏اند كه سر سيّد الشهدا عليه السلام به كربلا برگردانده و به جسد ايشان ، ملحق شده است .^۴ گفتنى است حديثى از اهل بيت عليهم السلام كه بر اين معنا دلالت داشته باشد ، يافت نشد ؛ ليكن گزارش صدوق در الأمالى و بيرونى در الآثار الباقية و مستوفى هروى در ترجمه الفتوح و زكريّاى قزوينى در عجائب المخلوقات ، اين نكته را مى‏رساند .^۵ همچنين سيّد ابن طاووس مى‏گويد :
در باره سر حسين عليه السلام ، روايت شده كه [به كربلا] باز گردانده شد و در كنار بدن شريفش