معارفی نیز داشتند و هر مقدار شهر و تعداد شیعیان ساکن در آن گستردهتر و بیشتر میشد، حوزه حدیثی آن نیز قدرتمندتر میشد.
تقسيمبندى حوزههاى حديثى
به منظور آشنایی دقیقتر با حوزههای حدیثی، آنها را به چند گروه اصلی تقسیم و حوزهها را در گروههای کوچکتر بررسی میکنیم.
منطقه ایران؛ شامل حوزههاى: خراسان بزرگ (سمرقند،کَش و نیشابور)، جبل (طبرستان و قزوین)، مرکزی (قم، ری، کاشان و همدان) و جنوب (اهواز و فارس).
منطقه عراق؛ شامل حوزههاى: بغداد و كوفه.
منطقه شامات؛ شامل حوزههاى: مصر، شام و حلب.
حوزههای حدیثی خراسان
خراسان، منطقهای بزرگ در شرق سرزمینهای اسلامی است که در دوران خلیفه دوم و سوم و در زمان امامت امام علی علیه السلام به تصرف مسلمانان درآمد. خراسان آن روزگار، علاوه بر خراسان موجود در زمان ما، کشورهای شرق دریای خرز، قسمتی از افغانستان و بخشی از کشورهای آسیای میانه را نیز در بر میگرفت.۱
بیشتر مناطق خراسان محل سکونت اهل تسنن بود و حوزههای حدیثی سنّی نیز در آن دیار پررونق بود. شیعیان در بعضی از شهرهای خراسان، همانند سبزوار، اکثریت داشتند و در شهرهای دیگر نیز رابطه خوبی با اهل سنت داشتند. سنیّان منطقه خراسان به علت همجواری با بارگاه ملکوتی امام رضا علیه السلام و دوری از منطقه شام و حجاز، در برخورد با شيعيان و فرهنگ اهل بيت علیهم السلام تعصب کمتری داشتند. وجود راویانی با عنوان خراسانی، مَرْوَزی، هِرَوی،۲ بلخى و ... در میان اصحاب امامان علیهم السلام،۳ بیانگر رواج تفکر شیعی در این منطقه است.