129
تاريخ حديث شيعه 2

طبری آورده است:
أنَّ أبا العباس أحمدَ بنَ مُحمدٍ الدِینِوريِّ حَدَّثَهم عن الحُسینِ بنِ سَعیدٍ بِکُتُبِه و جمیعِ مُصَنَّفاتِه عندَ مُنصَرَفِه مِن زیارةِ الرضا علیه السلام، أیامَ جَعفرِ بنِ الحسنِ الناصرِ بِآمُلِ طبرستانَ سَنةَ ثَلاثِمائهٍِ۱.
ابوالعباس احمد بن محمد دينورى هنگام بازگشت از زيارت امام رضا علیه السلام در آملِ طبرستان، به روزگار [حكومت]‌ جعفر بن حسنِ ناصر، سال سيصد [قمرى]، كتابها و تمامى نگاشته‌هاى حسين بن سعيد را بر آنان روایت و بدانان منتقل کرد.
مرعشیان طبرستان نیز گروهی کهن و پرجمیعت بودند که به بغداد و شهرهای دیگر رفته و در منطقه خویش نیز حوزه علمی و حدیثی داشتند.
کثرت راویانی که با لقب طبری در کتابهای رجال نجاشی و فهرست شیخ طوسی آمده، از وجود حوزه‌ای پررونق در این مناطق حکایت دارد؛ همچنین وجود سلسله سند راویان که از یک منطقه برخاسته و در همان منطقه زيسته‌اند، نشانه عدم مهاجرت این افراد از منطقه خویش است.
مثلاً کتاب المُسترشِد، نگاشته محمد بن جریر بن رستم طبری آملی، به وسیله شاگردش حسن بن حمزه طبری روایت شده است.۲ محمد بن جریر بن رستم، زاده ساری و محمد بن حسن بن عُبیدالله نيز ساکن آمل بوده‌‌اند.۳
وجود کتابی با نام جوابات اهل طبرستان۴ از تألیفات شیخ مفید، حاکی از ارتباط این منطقه با مدرسه علمی بغداد است.
گرگان (جرجان) نیز منطقه‌ای بوده است که عالمان فراوانی داشته که با وصف جرجانی در اسناد و کتابهای رجال یاد شده‌اند؛ سید مرتضی و شیخ مفید نیز هر در اسناد شیخ صدوق، که گاه به محل تحمل روایت نیز اشاره می‌شود، به مواردی از نقل کدام کتابهایی با نام المسائل الجُرجانیه نگاشته‌اند.۵ شیخ مفید کتابهایی با نام المسائل المازندرانیه نیز دارد.۶

1.. رجال نجاشی، ص ۶۰.

2.. همان، ص ۳۷۶.

3.. همان، ص ۳۹۵.

4.. همان، ص ۴۰۱.

5.. فهرست شیخ طوسی، ص ۲۳۸ ـ ۱۶۵.

6.. همان.


تاريخ حديث شيعه 2
128

بوده‌اند. ابن ‌شهرآشوب نیز از شاگردان او بوده است. وی در سال 508 در نیشابور در گذشت،۱ شیخ منتجب‌الدین او را شهید خوانده است.۲
کتاب مشهور او روضة الواعظین و بصيرة المُتَّعِظِین نام دارد که در پی جمع‌آوری مباحث بنیادین عقیدتی و بیان آداب و اخلاق و مواعظ بوده و آن را به صورت ابواب و مجالس (در صد مجلس) سامان داده است.

خاتمه

افراد دیگری با القاب سَرخسی، هِرَوی، مَروزی، بلخی، بِیهقی و .... در این دوران بوده‌اند که در حوزه خراسان تحصیل و تدریس می‌کرده‌اند،۳ ولی شهر آنان حوزه حدیثی نداشته است. مثلاً منطقه بیهق، به ویژه سبزوار، منطقه‌ای شیعه‌نشین بوده ولی گزارش معتبری از حوزه حدیثی شیعه دوازده امامى در این دیار در دست نیست.
نکته مهم این است که شماری از راویان منطقه خراسان، به تفکر غالیگری متهم هستند.۴

حوزه طبرستان و دیلم

به دلیل کوهستانی بودن منطقه طبرستان و فاصله زیاد آن با شام و بغداد، بسیاری از سادات و شیعیان فرارى از حكومت، به این منطقه مهاجرت کردند که حضور عالمان و سردمداران زیدیه در این دیار شاهدی بر این مدعاست. یحیی بن عبدالله بن حسن، از اصحاب امام صادق علیه السلام و از نوادگان امام حسن مجتبى علیه السلام، از جمله کسانی بود که پس از قیام شهید فَخ۵ به این منطقه گریخت.
چون طبرستان در مسیر حرکت شیعیان به سمت خراسان بود، بنابراین حوزه‌های حدیثی در آمل، گرگان و ... تأسیس شد. نجاشی به نقل از ابومحمد حسن بن حمـزه

1.. مقدمۀ کتاب روضة الواعظین.

2.. فهرست منتجب‌ الدین، ص ۱۰۸.

3.. ر.ک: تاریخ تشیع در ایران، ج ۱، ص ۲۶۰ به بعد.

4.. ر.ک: همان، ص ۲۶۵.

5.. حسين بن على بن حسن، از نوادگان امام حسن علیه السلام بود که در زمان خلافت هادى از خلفاى بنی‌عباس قيام کرد و در سال ۱۶۹ ﻫ. در منطقۀ فَخ، در نزديکى مکه، به شهادت رسيد.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه 2
    تاریخ انتشار :
    1390
    پیوند معرفی کتاب :
    http://hadith.net/post/51687/
تعداد بازدید : 77177
صفحه از 304
پرینت  ارسال به