143
تاريخ حديث شيعه 2

طبرسی بیشتر عمر خود را در مشهد گذراند و بیش از بیست سال نیز در سبزوار به فراگیری علوم اسلامی مشغول بود. ظاهراً کتابهای مشهور او در محیط شیعی سبزوار نگارش یافته است.
نزدیک به بیست کتاب به امین الإسلام منسوب است. تفسیر مجمع البیان، کتاب أعلام الوریٰ، کُنوز النَّجاح و ... از نگاشته‌های اوست.
اگرچه تفسیر مجمع البیان به شدت تحت تأثیر تفسیر تبیان شیخ طوسی است، ولی شهرتی بس افزون یافته و مشهورترین تفسیر کهن در زمان ما گردیده است. او تفسیر دیگری به نام جوامع الجامع نیز دارد.
کتاب دیگر او أعلام الوَریٰ بِأعلام الهُدیٰ در فضایل و احوال معصومین علیهم السلام است. این کتاب به گونه گزارشی و بسیار خلاصه، زندگی شخصی، سیره و مناقب اهل بیت را جمع‌آوری کرده است.۱
کتاب کنوزُ النَّجاح نیز به ایشان منسوب است. این کتاب شامل ادعیه است و یکی از مصادر سید بن طاووس در نگارش کتابهای دعا محسوب می‌شود.
طبرسی در سال 548 هجری در سبزوار درگذشت و در نزدیکی حرم امام رضا علیه السلام به خاک سپرده شد.
حسن بن فضل طبْرسی، فرزند امین الإسلام و شاگرد ایشان است. مشهورترین کتاب موجود او کتاب مکارم الأخلاق است که به جمع‌آوری احادیثی پرداخته است که به بزرگواریهای اخلاقی مردم اشاره دارد. احادیث این کتاب بدون سند است و مؤلف از مصادر شیعه و اهل سنّت استفاده کرده است.
علی بن حسن طبْرسی، نواده امین الإسلام است. او کتابی با نام مِشکاة الأنوار نگاشته است که متمّم کتاب مکارم الأخلاق محسوب می‌شود.
ابومنصور احمد بن علی بن ابی‌طالب طبْرسی، مؤلف کتاب الإحتجاج نیز طبرسی است، ولی با خاندان پیشین ارتباطی ندارد. او معاصر امین الإسلام طبرسی بوده است. کتاب احتجاج، مجموعه مباحثات و احتجاجات معصومین علیهم السلام و یاران ایشان با

1.. برای آگاهی بیشتر مراجعه شود به مجلۀ آیینۀ پژوهش شمارۀ ۴۶، ص ۳۴ مقالۀ «طبرسی و كتاب أعلام الوری»؛ همچنین مقدمۀ كتاب أعلام الوری، ص ۳۰ ـ ۲۱.


تاريخ حديث شيعه 2
142

ـ ابن‌حمزه طوسی (نیمه قرن ششم) نگارشگر کتاب الثاقب فی المَناقب؛
ـ مُنتجَبُ‌‌الدین بن بابویه (م 585 ﻫ) نگارنده کتاب رجالی فهرست منتجبِ‌‌الدین؛
ـ قطب‌الدین کَیْدَری (اواخر قرن ششم) مؤلف کتاب دیوان امام علی علیه السلام؛
ـ ابوعبدالله مشهدی (اواخر قرن ششم) مؤلف کتاب المَزارُ الکبیر؛
ـ وَرّام بن ابی‌فَراس (م 605 ﻫ) نگارنده کتاب تَنبیه الخَواطر؛
ـ احمد بن علی طَبْرسی (م 620 ﻫ) نویسنده کتاب الإحتجاج؛
ـ ابن‌نَما حِلّی (م 645 ﻫ) نگارنده کتاب ذَوب النَّضار و مُثیرُ الأحزان؛
ـ ابن‌میثم بحرانی (م 679 ﻫ) نویسنده کتاب شرح نهج البلاغه؛
ـ شاذان بن جبرئیل (نیمه قرن هفتم) نویسنده کتاب الفضائل؛
ـ محمد بن محمد شَعیری سبزواری (متوفی اواخر قرن هفتم) نویسنده کتاب جامعُ الأخبار؛
ـ علی بن عیسی اِرْبِلی (م 693 ﻫ) نگارنده کتاب کشف الغِمَّة.
این فهرست نشان می‌دهد که با وجود حوادث پدیدآمده در این دوران، عالمان شیعی نگاشته‌های متعددی را فراهم آورده‌اند؛ اگرچه این آثار از تألیفات دوره پیشین اهمیت کمتری دارد.
اکنون چند فرد از مجموعه عالمان و محدثان این دوران را به تفصیل معرفی می‌کنیم.

خاندان طبرسی

ابوعلی فضل بن حسن طبرسی مشهور به امین الإسلام، از بزرگان عالمان امامیه در قرن ششم هجری است.
مرحوم حسین کریمان معتقد است: طَبْرسی منسوب به طبرستان نیست، زیرا اگر این‌گونه بود باید طبری خوانده می‌شد؛ بنابراین، طَبْرِسی منسوب به طَبْرس، معرّب تفْرِش است. ایشان می‌نویسد:
در تاریخ بَیهق که مؤلف آن از معاصران طبْرسی بوده است و با هم آشنایی داشته‌اند، آمده است: «طبْرِس منزلی است میان قاشان و اصفهان و اصل ایشان از آنِ بُقْعَت است»۱.

1.. تاریخ بیهق، ص ۲۴۲؛ برای توضیح بیشتر مراجعه شود به دائرة المعارف تشیع، ج ۱۰، ص ۴۷۴.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه 2
    تاریخ انتشار :
    1390
    پیوند معرفی کتاب :
    http://hadith.net/post/51687/
تعداد بازدید : 77181
صفحه از 304
پرینت  ارسال به