بسیاری در این شهر می‌زیستند. شیخ حر عاملی در کتابی با نام أملُ الآمِل فی علماء جبلْ عامل عالمان این دیار را معرفی کرده است. او می‌نویسد:
وَقَدْ سَمِعْتُ مِنْ بَعْضِ مَشایِخِنا أنه اجتَمَعَ في جنازةٍ في قریةٍ مِنْ قُریٰ جَبَلْ عامِلَ سبعونَ مجتهداً في عصرِ الشهیدِ وما قارَبَه^۱.
گفتنی است شهرت فقهی حوزه جبل‌عامل بیش از شهرت حدیثی یا کلامی آن است.
درباره شهید اول پس از این سخن خواهیم گفت.

3. حوزه ایران و عراق

در این سده محدثان متوسطی در ایران و عراق نیز حضور داشته‌اند که در سلسله اجازات از آنان یاد شده است.

رخدادهای حدیثی

مهم‌ترین رویداد حدیثی این سده، تغییر مبانی نگرش به اعتبار روایات است. اگرچه این تغییر مبنا از سوی احمد بن طاووس ارائه شد، ولی پیگیری و نهادینه‌کردن این مبنا و جایگزینی آن به جای ملاک اعتبار حدیث در نزد قدما به همت مرحوم علامه حلّی (رحمه الله) صورت گرفت.
او در کتابهای فقهی خویش چهارگونه بودن اسناد احادیث و بی‌اعتباری حدیث ضعیف از منظر سندی را به کار گرفت و آن را در علم و روش درسی خویش در پرورش شاگردانش الگو ساخت.
تأثیر تفکر علامه بر نسلهای پس از خود انکارنکردنی است. شیوه و نگرش رجالی و حدیثی علامه در مبانی نسلهای پس از او نهادینه گشت و ملاک اعتبار قدمایی، فراموش شد. رویداد دیگر، گسترش گرایش کلام نقلی بود که به سبب تألیفات علامه حلّی در این دوران رخ داد. نگارش کتابهای نهج الحق و منهاج الکرامه، جامعه حدیثی اهل سنت را تکان داد. ابن‌تَیمیّه (م 728 ﻫ) که معاصر با علامه حلّی بود برای رفع این چالش، کتاب منهاج السُّنّة النبویّه را نگاشت. این کتاب که مهم‌ترین

حوزه‌های مهم حدیثی شیعی در قرن هشتم

1. حوزه حِلّه^۱

مشهورترین و پررونق‌ترین حوزه شیعی در سده‌‌های هفتم تا نهم هجری، حوزه حدیثی حلّه است. این حوزه دانشمندان مشهور و معتبری را به جامعه شیعی هدیه کرده و نام خود را جاودانه ساخته است.
در بحث پیشین برخی از بزرگان این حوزه را معرفی کردیم. حضور افرادی چون ابن‌ادریس حلّی، محقق حلّی، علامه حلّی و فخر المحققین به این حوزه رنگ فقهی بخشید. محقق حلّی و علامه حلّی، دو شخصیت شاخص در فقه شیعی هستند.
مصون ماندن حلّه از حمله مغول که با درایت و تیزبینی پدر علامه حلّی و محقق حلّی صورت پذیرفت موجب رونق این شهر در سده هشتم شد. حلّه مرکز و پناهگاه عالمان و دانش‌پژوهان شیعه بود. با نظر به شاگردان علامه حلّی و نسخه‌برداران کتابهای او می‌توان حضور پرنشاط عالمان را در این شهر مشاهده کرد. بیشتر این عالمان از مناطق خراسان، اصفهان، طبرستان و سایر نواحی به حضور ایشان می‌رسیدند.^۲

2. حوزه جبل‌عامل

حوزه جبل عامل، که یکی از حوزه کهن در این سده است، شاهد شکوفایی یکی از نوابغ بود که پس از شهادت به شهید اول شهره گشت. علاوه بر شهید اول عالمان