درآمد

سده دهم هجری دورانی جدید و مهم در حیات سیاسی و فرهنگی شیعه است. دوران فترت و رکود در علوم و معارف شیعی به ویژه معارف حدیثی، که پس از نیمه قرن پنجم هجری آغاز شده بود، در این زمان پایان یافت و دوره‌ای جدید و سرنوشت‌ساز آغاز گشت. گسترش فعالیتهاى حدیثى چون رواج نگارشهای حدیثی و تألیفات پیرامون حدیث در زمینه‌های مختلف، احیا و تکثیر نسخه‌های صحیح از متون کهن حدیثی، ترجمه حدیث به زبان فارسی، نگارش جوامع حدیثی گوناگون، نگارشهای متنوع فقه ‌الحدیثی و ... به این دوران جلوه خاصی بخشیده است.
تحلیل جامعه‌شناختی و روان‌‌شناختی از این تغییر و تحول ژرف، محتاج به دقتی فراوان و عمیق است که ‌باید به دور از حُب و بغض و با منطق صحیح تاریخی انجام گیرد.
روشن است که تلاش‌ عالمان شیعی برای ترویج فرهنگ و باورهای مذهب تشیّع، در سایه پیدایش حکومت صفوی در ایران و با حمایت آنان انجام گرفته است. نزدیک شدن عالمان دینی به دربار و استفاده از امکانات دولتی با شعار شیعی، تحلیلها و انگاره‌هایی را در موضوع رابطه دین (مذهب) و دولت پدید آورد که برخی از آن‌ نظریه‌ها محتاج به نقد، درست‌بینی، درست‌پنداری و سنجش است.
در این جلسه تصویری صحیح از وضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن دوره ارائه خواهد شد و از رهگذر آن، تحلیلی صحیح و مبتنی بر واقعیتهای موجود در آن زمان به دست خواهد آمد.