عوالی اللئالی (یا غوالی اللئالی) مجموعه‌ای حدیثی است که بیشتر به ابواب فقهی نظر دارد و کاربردی است. ابن أبی‌جمهور روایات خود را به صورت مرسل نقل کرده و تنها در مقدمه کتاب برخی از طرق و اسناد خود را به علامه حلی و شیخ طوسی برشمرده است، ولی ارتباط سند با متن را معلوم نکرده است.
برخی از متون موجود در کتاب از مصادر اهل سنّت نقل شده‌اند. برخى محدثان و فقیهان به این دو نکته انتقاد کرده‌اند. علامه مجلسی درباره کتاب عوالی نوشته است:
کتابُ عوالي اللئالي وإنْ کان مَشهوراً ومؤلِّفُه في الفضلِ معروفاً لکنَّه لم یُمَیَّزِ الْقِشْرَ مِن اللُبابِ وَأَدخَلَ أَخبارَ مُتُعَصَّبِی المُخالِفینَ بَینَ روایاتِ الأصحابِ فَلذا اقْتصَرْنا منه علی نقْلِ بعضِها^۱.
كتاب عوالی اللئالی با وجود شهرت خود و نویسنده‌اش، احادیث سره را انتخاب نكرده و روایات مخالفان تندرو را در میان روایات اصحاب امامیه آورده است؛ بنابراین، از این كتاب كمتر حدیث نقل مى‌‌كنیم.
صاحب وسائل این کتاب را معتبر ندانسته و از آن نقل نکرده است.^۲ صاحب حدائق نیز گفته است:
و ما علیه کتابُ المذکور من نسبة صاحبه إلی التساهل في نقل الأخبار وخلط غَثِِّها بِسَمینِها وصحیحها بسقیمها^۳صاحب كتاب مذكور در نقل اخبار متساهل بوده و احادیث ضعیف را در كنار روایات قوی و متون صحیح را همراه با گزارشهاى ناصحیح در كتاب با هم آورده است.
اصولیان نیز سخن صاحب حدائق را تأیید کرده‌اند،^۴ اما برخی همانند محدث جزائری، محدث نوری و آیة الله مرعشی مؤلف و کتاب را تأیید کرده و در موافقت با آن سخن گفته‌اند.^۵
اگرچه اعتراض به صاحب حدائق نسبتاً گسترده است، ولی به جهت کاربردی بودن روایاتی که در کتاب است گاه اصولیان و کسانی که تفکر اخباری ندارند، به این

حکومت صفوی در جذب نخبگان همت داشت، نه دانش‌آموختگان معمولی و متوسط؛ در نتیجه افراد مهاجر به طور معمول از اشخاص ویژه محسوب می‌شدند.^۱

حدیث‌نگاران مشهور قرن نهم

با وجود دعوت حاکمان صفوی و مهاجرت عالمان شیعی و رونق گرفتن حوزه‌های فقه و حدیث شیعه در ایران میراث ماندگار حدیثی در قرن نهم، حاصل تلاش عالمانی چون شهید ثانی است. با آنکه عالمان شیعی‌مذهب از نقاط مختلف به ایران آمده بودند، مشهورترین محدثان و ماندگارترین نگارشها مربوط به حوزه ایران، جبل‌عامل و عراق است. ابن أبی‌جمهور أَحسائی، زین‌الدین بن علی جبعی عاملی، مشهور به شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین عاملی، پسر شهید ثانی و حسین بن عبدالصمد حارثی، پدر شیخ بهایی از عالمان حدیث و نگارندگان متون حدیث و علوم حدیث در این دوره هستند.
اکنون به معرفی این عالمان و آثار ایشان می‌پردازیم.

1. ابن أبی‌جمهور أَحسائی

نام او محمد بن زین‌الدین و متولد منطقه اَحساء (در شرق كشور عربستان) است. او در احساء و عراق و حجاز دانش آموخته است. اساتید و شاگردان، به استثنای محقق کرکی، او چندان شهره نیستند. او را عارف، متکلم، فقیه و محدث دانسته‌اند. بر اَحسائی به سبب گرایش به تصوف و کوتاهی در نقل حدیث، خرده گرفته‌اند.
آثار حدیثی او نسبتاً فراوان است، ولی شهرت او به سبب نگارش کتاب عوالی اللئالی است که مهم‌ترین کتاب او شمرده می‌شود.^۲