آگاهی از مجموعه پُر برگ و بارِ تلاشهای حدیثی عالمان شیعی و نگاشته‌های آنان، نیاز به فرصتی بیش از این مجال و حوصله‌ای فراتر از حوصله مخاطبان این نگاشته دارد. از این رو در این نوشته به اختصار به مباحث مربوط به تاریخ حدیث شیعه در دوره غیبت، اشاره و نگاشته‌های گوناگون آن عصر را به ایجاز، معرفی کرده‌ایم.
تقدیر و تشکر
این اثر، همانند جلد نخست آن، با پیگیری عزیزان مرکز آموزش‌های الکترونیک در دانشکده علوم حدیث پدید آمده است. همراهی و تلاش آقایان سید حمید حسینی و مهدی کمانی را در پدیدآوری اولیه اثر ارج می‌نهم.
همچنین از تمام عزیزانی که در مراحل پسین کار، انتشار این اثر را پیگیری کرده‌اند، به‌ویژه از دوست گرامی و دانشمندم حجة الاسلام و المسلمین عبد الهادی مسعودی، معاون پژوهشی دانشکده علوم حدیث سپاس‌گزارم.
موسسه علمی ـ فرهنگی دار الحدیث، نقشی پویا و قابل ستایش در تدوین این اثر و سایر مطالعات حدیثی در روزگار معاصر داشته است. امید که مؤسس محترم آن، حضرت آیة الله ری‌شهری، جزا و تقدیر خویش را از صاحبان اصلی حدیث و ولی‌نعمتان ما، به‌ویژه امام عصر ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ ، به نیکوترین وجه، دریافت کند.
همراهی همسر و فرزندانم در پیشبرد فعالیت‌های حدیثی و آموزش و نگارش این اثر، جایگاهی اساسی دارد و بدون یاری آنان به انجام رساندن این کار و دیگر کارهای پژوهشی این بنده میسّر نبود. خداوند متعال به آنان جزای خیر دهد.
نکته
برای آگاهی بیشتر از زندگی شخصی و علمی و آثار محدّثان شیعه، می‌توان به کتاب‌های سرگذشت‌نامه‌نویسی (رجال و تراجم)، مراجعه کرد که به گونه معمول، بر اساس نام اشخاص، مرتب شده‌اند، کتاب‌هایی مانند رجال النجاشی، رجال الشیخ الطوسی، از پیشینیان و أعیان الشیعة تألیف سید محسن امین و روضات الجنات نوشته خوانساری از پسینیان.
درباره کتاب‌ها و نگاشته‌های عالمان، نیز می‌توان به کتاب الذریعة نگاشته مرحوم شیخ آقا بزرگ تهرانی مراجعه نمود که ترتیب آن بر اساس نام کتاب‌هاست.
