درآمد
سدههای یازدهم و دوازدهم مملوّ از حدیثپژوهان و حدیثنگارانی است که به آموختن، آموزش، پژوهش، نگارش و مباحثه در متون و علوم حدیثی اشتغال داشتهاند. در این دوران حدیثپژوهی سرآمد دیگر علوم شیعی محسوب میشد و بر فقه، اصول و علوم عقلی مقدّم بود.
آشنایی با تمامی محدثان این دوره و آثار آنان، به تحقیقاتی گسترده در منابع، متون و کتابخانههای شخصی و عمومی که نسخههای خطی این دوران را جمعآوری کردهاند، نیازمند است. در این دوران شهر اصفهان، پایتخت دولت صفوی، مركز علمی شیعه محسوب میشد و عالمان بسیاری در این شهر مىزیستند که همگی به معارف دینی، به ویژه حدیث، اهتمام زیادی داشتند که دهها تن از این عالمان، در قبرستان تخت فولاد اصفهان مدفون هستند.۱
علامه شیخ آقابزرگ تهرانی در الذریعه، علامه سید محسن امین در أعیان الشیعه، مرحوم خوانساری در روضات الجنات و مرحوم اَفندی در ریاض العلماء بسیاری از این افراد را نام بردهاند. در این گزارش اجمالی، تنها مهمترین حدیثپژوهان این دوره را، به ترتیب طبقات و بر حسب سال فوت آنان، ذکر و مختصری از زندگینامه آنان را بیان میکنیم.
قاضی نورالله شوشتری (1019 ـ 956 ﻫ)
او در شوشتر متولد شد و پس از اتمام تحصیلات خود، در پی نابسامانی اوضاع خوزستان به مشهد و سپس در سال 992 به هند مهاجرت کرد. اکبر شاه (م 1104 ﻫ) او را گرامی داشت و مقام قضاوت را به او واگذار كرد.