279
تاريخ حديث شيعه 2

عمومی شدن حدیث، آسیبها و آفتهایی نیز داشت. عامی‌نگری و یا نگارش عوام‌گرایانه در این بستر پدید ‌آمد. مقصود از گرایش عوام‌زده آن است که برای پاسخ‌گویی به نیازهای جدید بدون پیش‌بینی لازم، به تولید و تکثیر آثاری بدون مبانی دقیق و عمیق علمی پرداخته شود.
آگاهی نداشتن اقشار فرهیخته مذهبی در استفاده از اقیانوس معارف شیعی و صید درّ و مرجان موجود در آن طبیعی بود. حوزه‌های علمیه بیشتر به سمت فقه و اصول گرایش داشتند و آمادگی پاسخ‌گویی به این نیاز را در خود نمی‌دیدند. سخنان خطابی و یا توده‌گرا نیز تنها در محدوده خاصّ مکانی و زمانی جلوه‌گر می‌شد و پس از آن فروغی نداشت.
اشتباهات و کج‌فهمی‌های سهوی و عمدی نیز در این میان پدید می‌آمد. منشأ این اشتباهات، سهل‌انگاری در مبانی و روشهای بازشناسی متون شیعی بود. حدیث اهل بیت علیهم السلام را می‌توان به گونه‌ای ساده فهمید، ولی دست‌یابی به عمق معارف آن محتاج به فراهم ساختن زمینه‌های لازم در شناخت مبانی و روشها است. این مهم، وظیفه حدیث‌پژوهان جوان و نسل جدید محققان حدیثی را سخت‌تر و بااهمیت‌تر می‌سازد.

2. نگاه علمی به حدیث

گسترش توجه به حدیث و منابع حدیثی، پیامدهای دیگری نیز داشت. پدیدار شدن سؤالات، شبهات و اشکالات درباره برخی متون طبیعی بود. این سؤالات گاه از سوی معتقدان به مکتب و باورهای شیعی و برای دست‌یابی به فهم برتر بود و گاه از سوی مخالفان و معاندان برای ایرادگیری و آشکار نمودن جلوه‌ای نازیبا از فرهنگ شیعی رخ می‌نمود.
بسیاری از متون حدیثی که با وصف «صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ» معرفی شده بودند و از اسرار شمرده می‌شدند اکنون به مدد وسایل ارتباطی در اختیار توده مردم، خواه موافق و خواه مخالف قرار داشت.
فهم نامناسب برخی از متون، زمینه را برای تهاجم به فرهنگ شیعی آماده می‌ساخت. گفتنی است که در سالهای اخیر از سوی متعصبان، چندین کتاب در نقد


تاريخ حديث شيعه 2
278

این فراگیری و گسترش مرهون عوامل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خاصّی بود که در زمانهای پیشین پدید نیامده بود.
پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری روحانیت و با تکیه بر معارف ناب اهل بیت علیهم السلام، سبب گرایش شدید به این طرز تفکر شد. مردم ایران به عنوان مهم‌ترین و پرجمعیت‌ترین کشور شیعی، به معارف حدیثی روی آوردند. مردمان دیگر نقاط دنیا، به ویژه آزاداندیشان مسلمان و غیرمسلمان نیز، به این پدیده قرن با تعجب می‌نگریستند و در پی دست‌یابی به مبانی معرفتی این تفکر بودند. رشد کُرسیهای شیعه‌شناسی در دانشگاههای غرب، نمونه بارزی از این رویکرد در جوامع غربی است. حتی دشمنان شیعه، همانند وهابیان، و دشمنان اسلام، همانند صهیونیست‌ها و مسیحیان تندرو، نیز به پژوهش در متون حدیثی شیعه پرداختند.۱
نسل جدید و فرهیخته مسلمان، که تا پیش از این دوران تحت تأثیر فرهنگ غرب و شرق قرار داشت، به بازشناسی میراث خویش پرداخت.
گروههای مختلف فکری، با سطح سواد و تفکر گوناگون، شیفته یادگیری و بازخوانی حدیث بودند. به جرئت می‌توان ادعا کرد که این اقبال عمومی در هیچ دوران، همانندی نداشته است.
طبیعی است که نگاشته‌های حدیثی پیشین در این دوران، به بازنویسی و آماده‌سازی نیاز داشت. نگارشهای گوناگون از معارف شیعی، به ویژه آموزه‌های حدیثی، در پی این نیاز پدید آمد. در همین راستا احیای میراث کهن شیعی به شیوه علمی و مقبول نیز مدّ نظر قرار گرفت.
اشتیاق فراوان گروههای مختلف اجتماعی، نیازمند پاسخ‌گویی به شیوه‌های متفاوت بود. احساس نیاز به معارف حدیثی، تنها به گروههای تحصیل‌کرده و فرهیخته محدود نمی‌شد. توده مردم، به ویژه نسل انقلاب و جنگ، به معارف حدیثی اقبال بیشتری داشتند؛ بنابراین، تفکر ترویج حدیث در میان تمامی مردم از اهمیت فراوانی برخوردار بود.

1.. تذکر این نکته مفید است که یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های شیعه‌شناسی، به ویژه با تأکید بر شناخت حدیث، در کشور اسرائیل قرار دارد. اتان کلبرگ، پژوهشگر یهودی و نویسندۀ کتابها و مقالاتی همچون کتابخانۀ سید بن طاووس، أصول أربعمائه و ... از این گروه است.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه 2
    تاریخ انتشار :
    1390
    پیوند معرفی کتاب :
    http://hadith.net/post/51687/
تعداد بازدید : 78194
صفحه از 304
پرینت  ارسال به