283
تاريخ حديث شيعه 2

المرید، الجَمَل وکتاب شریف کافي، تصحیح موسسه دارالحدیث (در پانزده جلد و همراه حواشی نسخه بدل‌های فراوان و پژوهش کامل در اسناد)از این جمله است. همچنان‌که نقادی متون تصحیح‌شده و ارائه کاستيهای تحقیق زمینه را برای بیان آسیبها و چالشهای موجود در این رشته فراهم کرده است.۱

7. معجم‌نگاری لفظی و موضوعی

آسان‌سازی استفاده از متون نقلی و دست‌یابی سریع‌تر به آیات و روایات، در گرو استفاده از ابزار و روشهایی است که روز به روز پیشرفته‌تر و دقیق‌تر می‌شوند.
معجم الفاظ یکی از شیوه‌های پرکاربرد و موفق در این زمینه است. اولین معجم الفاظ آیات قرآن در قرن سیزدهم و در زمان ناصرالدین شاه پدید آمد،۲ اما معجم مشهور قرآن را اروپاییان پدید آوردند. آشنا نبودن اروپاییان با آیات قرآن، لزوم نگارش معجم الفاظ را ضروری می‌ساخت.
معجم الفاظ احادیث اهل سنت نیز در اروپا پدید آمد. معجم الفاظ احادیث شیعی در آخرین سالهای سده چهاردهم برای برخی از کتابها آغاز شده بود.۳
پس از انقلاب معجم‌نویسی شتاب گرفت و برای برخی از کتابها همانند نهج البلاغه، کافی و دیگر کتب اربعه، کتابهای شیخ صدوق، بحار الأنوار، غُرَر الحکم، وسائل الشیعه، مستدرک الوسائل و ... معجم الفاظ نگاشته شد.
در این میان معجم الفاظ نهج البلاغه و معجم بحار الأنوار با اقبال فزون‌تری روبه‌رو شدند.
گسترش استفاده از رایانه و پدید آمدن برنامه‌های نرم‌افزاری گوناگون، استفاده از معجم‌های مکتوب الفاظ را با رکود مواجه ساخت. مزایای استفاده از این برنامه بسیار بیشتر از معجم الفاظ بود. بنابراین، رونق استفاده از این روش پرفروغ نبود و چراغ معجم‌نگاری پس از یک دوره کوتاه به خاموشی گرایید.

1.. مراجعه شود به مجلۀ آینۀ پژوهش. این مجله در طول انتشار خود بسیاری از میراث مکتوب کهن را معرفی کرده و در نقد و یا ستایش از آن متون کوشیده است.

2.. این معجم به نام کشف الآیات، در برخی از چاپهای قدیمی قرآن موجود است.

3.الکاشف لِألفاظ نهج البلاغه، توسط دکتر جواد مصطفوی.


تاريخ حديث شيعه 2
282

5. پژوهش گروهی

اقتضای زمانه، گستردگی حوزه پژوهش، مباحث و موضوعات میان‌رشته‌ای، ممکن نبودن دست‌یابی به مهارتهای لازم در تمامی حوزه‌های تحقیق و ... رواج پژوهشهای گروهی در این دوران را در پی داشته است.
این شیوه، که در سایر علوم و فنون نیز کارآمد است و به رواج پژوهش‌ کمک کرده است، در حوزه علوم دینی، پیشینه‌ای طولانی ندارد. بسیاری از نگاشته‌های بزرگ حدیثی، تراوش فکری یک عالم سرشناس بوده است. نگاشته‌هایی همچون کتب اربعه و یا وافی و وسائل الشیعه تألیف یک نفر است. برخی از نگارشهای مفصل همانند بحار الأنوار، عوالم العلوم و جامع المعارف و الأحکام نیز، تراوش فکری مؤلفی مشخص بوده است. بنابراین، بر فرض پذیرش حضور برخی دیگر در نگارش مجموعه‌ای همچون بحار الأنوار، فعالیت آنان از حدّ استنساخ و کتابت فراتر نبوده است و آنان تأثیری در سیر پژوهش نداشته‌اند.
بنا بر دلایلی که در بالا ذکر شد شیوه تحقیق گروهی، به ویژه در مباحث میان‌رشته‌ای، شیوه‌ای موفق و پیشرفته برای استفاده از مهارتهای گوناگون افراد مختلف در مسیر تحقیق است.
طبیعی است که مدیر پژوهش، از نگاه علمی و پژوهشی، فرد ارشد گروه است که تحقیق را اداره و هدایت می‌نماید.

6. احیای تراث

دست‌یابی به متون کهن و ارائه آن به شکل زیبا و روزآمد که در سالهای پیشین آغاز شده بود در این دوران به اوج رسید و بیشتر کتابهای شایسته و درخور تحقیق، با روشهای علمی و پسندیده زیر نظر اساتید و متخصصان این علم به چاپ رسید و در اختیار مشتاقان قرار گرفت. نهادهای خاص (همانند مؤسسه آل البیت و دیگران) و افراد ویژه (همانند مرحوم علی‌اکبر غفاری و دیگران) به عرضه متون تصحیح‌شده پرداختند. روش تصحیح متون نیز مورد بحث و نقادی قرار گرفت. در این میان، تشویق آثار برتر در زمینه‌های گوناگون، به ویژه در متون حدیثی، تأثیرگذار بوده و کتابهایی را به عنوان معیار تحقیق معرفی کرده است؛ تصحیح کتابهایی همچون منیة

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه 2
    تاریخ انتشار :
    1390
    پیوند معرفی کتاب :
    http://hadith.net/post/51687/
تعداد بازدید : 77163
صفحه از 304
پرینت  ارسال به