حوزه حديثی قم با ديگر حوزه‌های حديثی شد و اصطلاح مدرسه حديثی قم را پديد آورد و اين‌گونه است که نام این مدرسه هماره با آن بزرگ همراه است.
اين مدرسه حرکت رو به کمال خویش را، که در حدود سال دويست هجری، آغاز کرده بود، تا سالهای پایانی سده چهارم ادامه دارد. یعنی در حدود دويست سال مرکز حدیثی مهم شیعه محسوب می‌گشت. در طول این مدت نسلهای پیاپی از دانشمندان محدث شیعی پدید آمده و آثار ماندگاری از خود بر جای نهادند.
مدرسه حديثی قم نقش مهم و تأثيرگذاری در انتقال معارف حديثی و گره زدن حوزه حديثی کوفه با مدرسه حديثی بغداد ایفا کرد.
حوزه حديثی کوفه در دوران امامان علیهم السلام، مهم‌ترين حوزه حديثی شيعه به شمار می‌آید. پيدايش غاليان در آن شهر و دست‌درازی آنان به حديث موجب گشت که اين حوزه حديثی دچار آسيب جدی شود؛ اين آسيب در مدرسه حديثی قم ترميم شد. محدثان بزرگ و بزرگوار کوفه به قم رفتند و ميراث حديثی خويش را در اختيار عالمان آن سامان قرار دادند. سخت‏گيری عالمان قم موجب گشت تا متون منتقل‌شده به قم از پيرايه‏ها پيراسته و به متون شفاف وحيانی نزديکتر شود.
جمعيت همگون شيعی در قم، وجود تعداد نسبتاً زياد عالمان و محدثان، دور بودن از تعدی و ظلم خلفای عباسی، پديدار شدن روحيه دانش‌گستری و دانش‌آموزی و ... موجب شد تا اين مدرسه روز به روز بالنده‏تر گشته و به سوی کمال و شکوفايی رو کند و در اين دوران نگاشته‏های متعدد و گوناگون در آن تأليف شد که برخی از آنها هنوز نيز بر تارک نگاشته‏های حديثی شيعه جای دارد.
مشهورترین ویژگی عالمان قم نص‌گرايی شديد بود که برای پرهيز از افتادن در دام اصحاب رأی و نظر و پيراستگی معارف الهی شيعی از معارف غيرمطمئن بشری صورت می‌گرفت. مخالفت جدی برخی از عالمان شيعی با نقل احاديث ضعيف گونه‏ای ديگر از مبارزه آنان با مبادی معرفتی غير قابل اعتماد بود.
اهميت اين مدرسه چنان زياد بود که حسين بن روح، نايب سوم امام مهدی علیه السلام، کتاب التأديب خود را برای بازبينی عالمان این دیار به اين سامان فرستاد تا آنان نظر

این شهر مورد هجوم حاکمان قرار نگیرد و عالمان آن بتوانند در فضایی آرام به تبیین، گسترش و روشمند کردن عقاید شیعی بپردازند.
افرادی از خانواده اهل‌بیت علیهم السلام که منطقه مرکزی عراق را برای خود ایمن نمی‌یافتند به قم مهاجرت کرده و در این منطقه سکنی گزیدند. وجود آرامگاه چهارصد امامزاده در قم و پيرامون آن از فزونی روند هجرت ايشان حکايت دارد.
روایات فراوانی در مدح قم و اهالی آن از امام صادق علیه السلام و ائمه دیگر صادر شده است که برخی ناظر به زمان صدور بوده و برخی نظر به آینده دارند.^۱ حضور حضرت معصومه (سلام الله عليها) و سپس وجود بارگاه ایشان در سالهای آغازین قرن سوم هجری، حرکت شیعی قم را سرعت بیشتری بخشید.
زکریا بن آدم قمی، از اولین دانشمندان قم است که در متون حدیثی و رجالی مورد توجه قرار گرفته و توثیق صریح امام رضا علیه السلام نسبت به او نقل شده است.^۲ شیخ طوسی او را به عنوان وکیل ممدوح امامان علیهم السلام معرفی کرده است.^۳ وکالت او در آن زمان نشانگر فزونی شمار شیعیان قم است که انتخاب وکيل مستقلی را لازم و ضروری می‌نموده است. شیخ طوسی او را از یاران امام صادق علیه السلام تا امام جواد علیه السلام دانسته است.^۴ احمد بن اسحاق قمی، نواده سعد بن مالک نیز وکیل امامان متأخر در قم بوده است.^۵
مدرسه حدیثی قم شهرت خویش را وامدار احمد بن محمد بن عیسی اشعری است. وی بر کسانی که در باور او احاديث غلوآميز نقل می‌کردند و يا در نقل احاديث سهل‌انگاریهايی داشتند سخت می‌گرفت و حتی برخی را بدين اتهام از شهر اخراج کرد. برخورد وی با اين دسته از راويان زمينه رونق نوع خاصی از شيوه عرضه و دريافت حديث را که با باورهای او در نحوه فعاليت حديثی همخوانی داشت فراهم کرد و از آن پس فعاليتهای حديثی بر اساس اين شيوه نظم گرفت که باعث تمايز