نکته جالب، آن که محقّق کرکی _ که نسخه اصلی رساله ذهبیّه به خط ایشان است _ نیز تریاق اکبر را حرام شمرده و آن را فاقد مالیت دانسته است.^۱
علاّمه مجلسی در توجیه این قسمت از رساله ذهبیّه نوشته است:
تریاق اکبر را ‌باید بر تریاقی حمل کرد که دارای اجزای حرام نباشد.^۲.
برخی دیگر از شارحان رساله ذهبیّه نیز نوشته‌اند:
در حالت غیر اضطرار، باید تریاق اکبر بدون اجزای حرام مصرف شود.^۳.
به نظر می‌رسد که این توجیه، تمام نباشد؛ زیرا: اولاً، تریاق اکبر، نامی مشهور برای دارویی خاص است. اگر مراد نویسنده رساله از آن، نبودن اجزای حرام و نجس باشد، ‌باید به صراحت بیان شود. ثانیاً، بو علی سینا در باره این دارو نوشته است:
پزشکان بسیاری تلاش کردند تا اجزای تریاق فاروق را کم و زیاد کنند و ترکیب جدیدی تولید نمایند و نام خود را جاودانه سازند، ولی موفق نبودند؛ زیرا اثر جاودیی و معجزه‌آسای آن فقط در همان ترکیب اوّلیه وجود دارد.^۴.
از این سخن معلوم می‌شود که ترکیب این دارو، با چنین خواصّی غیر قابل تغییر
است.
ج) حجامت و دوره آن: در این رساله آمده است که فاصله حجامت ‌باید به مقدار گذشت سالیان عمر شخص باشد. فرد بیست‌ساله، هر بیست روز حجامت کند و فرد سی ساله و چهل ساله، پس از گذشت سی یا چهل روز. این دستور، با تجویز پزشکان در فاصله بین دو حجامت، عدم حجامت پس از شصت سال، عدم حجامت کودک کمتر از دو سال و بیش از شش سال و... منافات دارد.
د) عدم خوردن صبحانه و شام: در رساله ذهبیّه، توصیه غذایی به مأمون این گونه است: یک روز، تنها یک وعده غذا پس از هشت ساعت از برآمدن آفتاب و روز دیگر، دو وعده غذا صبحانه و شام. یعنی سه وعده غذا در دو روز.^۵
این دستور غذایی، با روایات فراوانی که توصیه اکید به خوردن شام (عشا) دارند، در