3. نسخههای موجود
نسخه مشهور رساله ذهبیّه‌ای که اکنون چاپ شده و در دسترس ماست، دست نوشت محقّق کرکی (م940ق) است. این نسخه در اختیار علاّمه مجلسی بود و ایشان متن کامل آن را در کتاب بحار الأنوار وارد کرد.
نسخههای دیگر این رساله، با این نسخه، تفاوت‌هایی دارند؛ برخی از آنها متونی را اضافه آورده‌اند و برخی دیگر، مقداری از متون را ندارد. تفاوت‌های جزئی فراوان دیگری نیز در اجزای این رساله به چشم می‌خورد.
از رساله ذهبیّه، سه نسخه کهن‌تر از نگارش مرحوم محقّق کرکی تاکنون یافت شده است؛ ولی بعد از نگارش ایشان، نسخههای این کتاب فراوان شده‌اند.۱ اکنون به توصیف سه نسخه نخست می‌پردازیم:
1. نسخه کتابخانه فاتح ترکیه: کهن‌ترین نسخه موجود از رساله ذهبیّه، ترجمه فارسی رساله ذهبیّه به قلم حسن بن ابراهیم سلماسی در سال 614 ق، است که نشان دهنده وجود نسخه عربی این کتاب، قبل از این تاریخ است. این نسخه به شماره 4/5297 ثبت شده و تمام آن به همراه مقدّمه توصیفی به چاپ رسیده است.۲ نسخه‌ای دیگر از همین ترجمه در کتابخانه بغداد وهبی ترکیه به شماره 9/1488 نگهداری می‌شود.
2. نسخه کتابخانه آیة الله حکیم عراق: کهن‌ترین نسخه عربی رساله ذهبیّه است که در ذی‌حجّه سال 715 ق، نگارش شده است. این نسخه به خط عبد الرحمان، معروف به ابو بکر بن عبد الله کرخی است و در کتابخانه عمومی آیة الله حکیم در نجف اشرف به شماره 237 نگهداری می‌شود. این نسخه، دارای سند است؛ ولی متن آن، قدری اضطراب دارد و دقّت شایسته‌ای در آن به چشم نمی‌خورد.۳
3. نسخه کتابخانه اسکوریال اسپانیا: تاریخ دقیق کتابت آن معلوم نیست؛ ولی
به عقیده برخی کارشناسان و با توجّه به خط و علائم نگارشی آن در سده‌های هفتم یا هشتم هجری نگارش شده است. این نسخه در ضمن مجموعه‌ای، به شماره 707 ثبت شده است.۴
1.. ر.ک: فهرستگان نسخههای خطّی حدیث و علوم حدیث شیعه، ج۴، ص۷۳ - ۷۵.
2.. ر.ک: «رساله ذهبیه (در علم طب) منسوب به حضرت رضا علیه السلام».
3.. فهرست عکسی کتابخانۀ آیة الله مرعشی، ج۳، ص۱۶۶.
4.. Hart wig Derenbourg, Manuscrits Arabes De Lescurial, Tome Pvemier No ۷۰۷, P ۵۰۷ – ۵۱۳, Paris, ۱۸۸۴.
