ركوع و خشوع و سجود، و قیام و صیام، هم الفقهاء العلماء، هم أهل الدین و الولایة و العبادة، و حسن العبادة». 1
2. عن یعقوب بن یزید، عن محمد بن أبی عمیر، عن جمیل بن دراج، عن زرارة بن أعین، عن الصادق علیه السلام قال: «أهل خراسان أعلامنا، و أهل قم أنصارنا، و أهل كوفة أوتادنا، و أهل هذا السواد منا و نحن منهم...».2.
به نظر می‌رسد پذیرش روایات سه دسته فوق هیچ مشکلی ندارد؛ علاوه بر این که با قراین تاریخی و خارجی دیگر کاملاً سازگار است و آن، این که در حد فاصل زمان امام موسی کاظم تا امام هادی نقش شیعیان قم نسبتاً پر رنگ است.
روایات غیر قابل پذیرش
دسته‌ای از روایات، قابل نقد و بررسی است و غیر قابل قبول به نظر می‌رسد.۳
تقریباً همه روایات این گروه، اولین بار در کتاب تاریخ قم آمده‌اند. تاریخ قم نیز یکی از اصلی‌ترین منابع خود را اخبار البلدان ابن الفقیه همدانی معرفی می‌کند؛ اما چنان که اشارت شد، نسخه‌های خطی موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی فاقد روایات مربوط به فضایل قم است. سرنوشت کتاب تاریخ قم سرنوشت نامعلومی است و حتی متن اصلی _ که عربی بوده _ به دست علامه مجلسی نیز نرسیده است و صاحب بحارالانوار روایات خود را از ترجمه این کتاب گرفته است که به نوبه خود برای اصالت این دسته از روایات و اخبار نقطه ضعفی به حساب می‌آید؛ اگر چه ما در این فصل همه روایات را ذکر نمی‌کنیم، اما سعی بر آن است که تمام روایاتی که حاوی مضمون مستقلی است، در این فصل احصا شود. این گروه از روایات خود به چند دسته قابل تقسیم است:
1.. شرح اللمعة، ج۱، ص۴۴. امام در این روایت برای مردم قم دعا می‌‌کنند و تصریح می‌‌نمایند که در این شهر بزرگانی در فقه و عبادت و... وجود دارد؛ اگر چه سند این روایت مرسل است.
2.. بحار الانوار، ج۵۷، ص۲۱۱-۲۱۶. در این روایت امام خراسانی‌‌ها را پرچم‌‌ها، قمی‌‌ها را یاران، کوفی‌‌ها را پشتوانه‌‌ها و... معرفی می‌‌نماید
3.. در بررسی سندی برای حکم کردن به مجهول بودن راویان، به معنای عدم ذکر راوی در کتب رجال، به کتاب‌‌های معجم رجال الحدیث، رجال النجاشی، رجال الطوسی، فهرست الطوسی، رجال الکشی، رجال ابن الغضائری، خلاصة الاقوال، رجال البرقی مندرج در نرم افزار درایة النور و نیز کتاب تنقیح المقال ماممقانی و مستدرک رجال الحدیث شیخ علی نمازی شاهرودی (با توجه به نام، کنیه، القاب و نسب) مراجعه کرده‌‌ایم. و زمانی که حکم به غرابت سندی و متنی می‌‌دهیم، متن و سند را در نرم افزار «مکتبة اهل البیت» و «جامع الاحادیث نور» جست و جو کرده‌‌ایم و بجز آن سند و متن در کتب روایی دیگر بیان نشده است. این جست و جو با چندین واژه کلیدی از یک روایت صورت گرفته و اگر حکم به غرابت متنی داده‌‌ایم، یعنی این روایت با هیج زیاده یا کمی در سایر مجامع حدیثی نیامده است.
