خبر قطعی به واسطه خبر ضعیف چیزی را ثابت نمی‌کند. ۱
3) در روایت اشاره به این موضوع دارد که پیامبر خدا در شب معراج از سرزمین قم عبور کرد و در آنجا شیطان را دید و به او فرمان داد برخیز؛ در حالی که این حکایت با آیه اول سوره اسرا منافات دارد که مسیر حرکت را از مکه به مسجد الاقصی ترسیم نموده است. خداوند می‌فرماید:
«سُبْحانَ الَّذی أَسْری بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلی الْمَسْجِدِ الْأَقْصی».۲.
مسیری که اصلاً شخص به قم نزدیک نمی‌شود، بلکه از آن دورتر هم می‌شود.
اگر روایت در باره اسرا نیز نباشد، با آیه «ان عبادی لیس لک علیهم سلطاناً» سازگاری ندارد؛ چون که اگر مردم قم مؤمن باشند، نیازی به صدور این نهی از جانب پیامبر نیست.
4) مهم‌تر این که در بخش پایانی این روایت، سخن از مرجئه یا مزجیه میان آمده است که با توجه به تاریخ فرق و مذاهب می‌تواند قرینه‌ای بر جعلی بودن این روایت باشد.۳
5) این روایت با قراین تاریخی وجه تسمیه قم سازگاری ندارد؛ چرا که در منابع تاریخی و از جمله در خود این کتاب علت تسمیه را مضمونی دانسته‌اند:
قم در ابتدا کم بوده و سراسر این جلگه را کم می‌گفتند و دیه‌ها که هر یک نام مخصوصی داشتند دیه‌ها کم بوده است تا آن زمان که شهری در آن بنا نهادند و آن را به همان نام خود کم نامیدند و چون اشعریون عرب بودند، شیوه ایشان تعریب و تصرف در صورت الفاظ بیگانه است، کاف را به قاف تبدیل نمودند.۴
6) این روایت حتی فاقد یک متن عربی است و علامه مجلسی که اکثر روایات تاریخ قم را در بحار الانوار آورده، این روایت را در کتاب خود ذکر نکرده است.۵
ب. روایاتی که مربوط به آخر الزمان است و اهل قم را به عنوان یاران امام زمان علیه السلام و
1.هدایة المسترشدین، ص۴۰.
2.. سوره اسراء، آیه۱
3.. مرجئه فرقه‌‌ای از خوارج است که بعد از حکومت حضرت علی علیه السلام به وجود آمدند (الملل و النحل، ج۱، ص۱۳۹).
4.. راهنمای قم، به نقل از ذکر اخبار دار الایمان قم، ص۶۰.
5.. این روایت را با روایت ذیل که می‌‌گوید پیامبر در شب معراج از بیت المقدس باز می‌‌گشت و... مقایسه کنید. به نظر شما آیا امکان ندارد روایت مذکور در مقابل این روایت ساخته شده باشد؟ لَقَدْ صَلی فِی مَسْجِدِ الْکُوفَةِ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله حَیْثُ انْطَلَقَ بِهِ جَبْرَئِیلُ علی الْبُرَاقِ، فَلَمَّا انْتَهی بِهِ إِلی وَادِی السَّلَامِ، وَ هُوَ ظَهْرُ الْکُوفَةِ، وَ هُوَ یُرِیدُ بَیْتَ الْمَقْدِسِ قَالَ لَهُ: یَا مُحَمَّدُ! هَذَا مَسْجِدُ أَبِیکَ آدَمَ علیه السلام وَ مُصَلی الْأَنْبِیَاءِ، فَانْزِلْ، فَصَلِّ فِیهِ، فَنَزَلَ رَسُولُ اللهِ، فَصَلی ثُمَّ انْطَلَقَ بِهِ إِلی بَیْتِ الْمَقْدِسِ، فَصَلی، ثُمَّ إِنَّ جَبْرَئِیلَ علیه السلام عَرَجَ بِهِ إِلی السَّمَاءِ (بحار الانوار، ج۱۸، ص۳۸۴).
