تاریخ حدیث

تاریخِ هر حادثه و پدیده، از چگونگی وقوع آن پدیده خبر می‌دهد و به شناسنامه‌ای می‌ماند که آیندگان را از هویّت و چند و چون آن با خبر می‌سازد. حدیث و روایت نیز حقیقتی زمان‌دار و تاریخ بردار است که باید در تاریخش مطالعه کرد و با تاریخش شناخت، چرا که هر حدیث از پس نیازی و در پاسخِ پرسشی و در مقام تبیین حادثه‌ای صادر شده است که دانستنش لازم و ضروری است.^۱ از این رو، یکی از موضوعاتی
که علامه عسکری در مطالعات حدیثی خود بدان اهتمام می‌ورزید، «تاریخ حدیث» است که در آن سیرِ تولد، رشد و تحول‌های پدید آمده بر حدیث مورد مطالعه قرار می‌گیرد.^۲
در این میان، مسأله «حجیت سنت» و «کتابت حدیث» بیش از مباحث دیگر در کتاب معالم المدرستین مورد بررسی قرار گرفته است؛ زیرا علامه عسکری در بررسی دیدگاه مکتب خلفا و اهل بیت علیهم السلام، به دنبال طرح موضوعاتی بود که در تاریخ اسلام و شریعت نبوی
نقش قابل توجهی داشته، تحلیل و ارزیابی آنها در اصلاح تفکر اندیشمندان اسلامی
تأثیر گذار است.

حجیت سنّت نبوی

سنت _ که عبارت است از گفتار و رفتار و تقریر معصوم _ یکی از دو مصدر تشریعی اسلام است که در باور اغلب مسلمانان، همانند قرآن، حجت و معتبر است.^۳ علامه عسکری حجیت سنت را پذیرفته و تنها راه دستیابی به آن را احادیثی دانسته است که از پیامبر و اهل بیتش بر جای مانده است. ایشان برای اثبات این مطلب، آیات و روایات متعددی را گواه می‌آورد.^۴ علامه در ادله اثباتی حجیت سنّت نبوی، با رویکرد دینی به بحث پرداخته و تنها از ادله نقلی بهره جسته است. قرآن، نخستین منبع استنادی علامه عسکری در حجیت سنّت نبوی است و آیات منتخب وی ظهور در رضایت الهی از رفتار و گفتار پیامبر دارد و تبعیت مؤمنان از پیامبر را ستوده است.^۵ دلیل دوم ایشان روایات نبوی است