روش‌شناسي آراي حديثي علامه عسکري در بوته سنجش با تأکيد بر معالم المدرستين - صفحه 168

که نمونه‌های استنادی ایشان بر تشویق و ترغیب پیامبر به پیروی از سنت دلالت دارد.۱ لکن باید افزود که روایات نبوی به تنهایی نمی‌‌تواند دلیل بر حجیت سنّت باشد؛ زیرا مستلزم دور و توقّف حجیت سنت بر سنت خواهد شد؛ علاوه بر آن که در کنار ادله نقلی، ادله عقلی _ که از فلسفه رسالت و نبوّت بهره می‌گیرد _ نیز وجود دارد که می‌توان برای اثبات حجیّت سنت بدان استناد نمود.۲

کتابت حدیث

چگونگی تدوین و نگارش حدیث، از جمله موضوعات مهمی است که با همه پُر برگ و باری نگاشته‌هایش، زوایای مبهم و نکات ناگفته بسیار دارد. در این میان، علامه عسکری با تأکید بر مصادر مهم اهل سنت و تحلیل روایات آنان، به یکی از مهم‌ترین مسائل آن، یعنی مخالفت با نگارش حدیث، پرداخته و آن را در مکتب خلفا مورد نقد و بررسی قرار داده است.

آغاز مخالفت با نگارش حدیث

علامه عسکری هم‌سخن با محدثان عامه بر این باور بود که سنت پیامبر صلی الله علیه و آله تا پایان قرن اول هجری تدوین نگردید،۳ اما پیروان مكتب اهل‌بیت علیهم السلام فعالیت‌های زیادی را در انتشار احادیث نبوی انجام داده بودند.۴ به عقیده ایشان، با آن که زمزمه‌های مخالفت با نگارش حدیث در آخرین ساعات حیات پیامبر شکل گرفت، اما آغاز این مخالفت به مدت‌ها پیش از وفات پیامبر باز می‌گشت.۵ این در حالی است که به اعتقاد بعضی از محققان، دوران خلافت ابوبکر آغاز منع تدوین حدیث بوده است.۶ البته باید افزود كه سیاست منع تدوین سنت در حیات پیامبر صلی الله علیه و آله نیز به صورت غیر مستقیم دنبال می‌گردید و شماری از مخالفان نگارش حدیث آشکارا مخالفت خود را با كتابت احادیث نبوی ابراز می‌داشتند.۷ از این رو، به نظر می‌رسد كه شکل‌گیری و آغاز این جریان را باید در دوران

1.. همان، ص۱۸.

2.. ر.ک: رابطة متقابل کتاب و سنت، ص۱۳۰.

3.. ر.ک: تدریب الراوی، ص۴۱.

4.. ر.ک: همان، ج۲ ص۴۳.

5.. همان.

6.. ر.ک: تدوین السنه الشریفه، ص۲۶۳.

7.. ر.ک: السنن (دارمی)، ج۱، ص۲۵؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۱، ص۱۰۴.

صفحه از 184