روش‌شناسي آراي حديثي علامه عسکري در بوته سنجش با تأکيد بر معالم المدرستين - صفحه 183

تعریف و تبیین مفاهیم و اصطلاحات خاص

ارائه تعریفی شایسته از مفاهیم و اصطلاحات، از جمله ویژگی‌های حدیث پژوهی علامه عسکری است که در کتاب معالم المدرستین نمود و ظهور بیشتری دارد؛ چرا که ایشان بر این باور بود که فهم درست و دقیقِ باورهای یک مکتب، با فهم صحیحِ اصطلاحات و مفاهیمی که در لسان ادله آن مکتب به کار رفته پیوندی نزدیک دارد. از این رو، در غالب مباحث، بخشی را به بررسی اصطلاحات خاص و مرتبط اختصاص می‌داد؛ در مثل، هنگام بحث از دیدگاه مکتب شیعه و اهل سنت در باره «صحابه»، ابتدا به تعریف دو مکتب از این اصطلاح پرداخته و سپس آن را مورد نقد و بررسی قرار دادند.۱

استناد به دیدگاه عالمان اهل سنت

و بالاخره از خصوصیات علامه عسکری در پژوهش‌های حدیثی، استناد به دیدگاه‌ها و نظریات عالمان اهل سنت است. ایشان به جهت آن که در بیشتر آثار خود با مخاطبانی مواجه بود که مفروضات شیعه را قبول نداشتند، به مقبولات حریف ارجاع داده و از اندیشه صاحب‌نظرانشان برای تأیید مبانی شیعه و یا تضعیف روایات آنها بهره می‌گرفت؛ به عنوان مثال در بحث تحریم متعه نکاح، علامه در بررسی حدیث منسوب به امام علی علیه السلام که خطاب به ابن عباس فرمود:
تو مردی حیران و سرگردانی، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در جنگ خیبر از ازدواج موقت و خوردن گوشت درازگوش اهلی نهی كرده است.۲.
از دیدگاه برخی عالمان اهل سنت _ که همسو با مبانی شیعه سخن رانده‌اند _ یاری جسته و این روایت را مورد نقد قرار دادند:
ابن قیم در فصلی كه در كتاب زاد المعاد در باره زمان تحریم متعه گشوده، می‌نویسد:
در داستان خیبر، نه یكی از اصحاب با بانویی یهودی عقد ازدواج موقت بست و نه در این مورد از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله كسب اجازه نمود و نه كسی چنین موضوعی را در این جنگ گزارش كرد.۳.
همچنین ابن حجر عسقلانی در شرح این حدیث به نقل از سهیلی می‌نویسد:

1.. همان، ج۱، ص۱۱۸.

2.. الجامع الصحیح، ج۴، ص۱۳۴؛ السنن (نسایی)، ج۶، ص۱۲۶

3.. زاد المعاد فی هدی خیر العباد، ج۳، ص۴۰۳

صفحه از 184