اندیشه‌های حكومت اموی نمود داشته است؛ چه این که علویان نیز با شناختی كه از اندیشه ایرانیان داشتند، این مناطق را برای زیستن بیشتر می‌پسندیدند. حضور یحیی بن زید در بلخ و پناه آوردن جمعی از زیدیان و یاری رساندن بلخیان به ایشان نیز بعید نیست که به همین منظور بوده است. در دوران عباسیان، به ویژه در یكصد سال نخست و توجه حاكمان به ایرانیان سبب خیزشی عمومی و انقلاب درونی گردید؛ به ویژه آن كه در برهه‌ای از حكومت عباسی، برامكه _ كه از نسل بوداییان مناطق بلخ بودند _ در سطح وزارت، عهده‌دار بسیاری از امور بلاد اسلامی شدند. باید باور داشت كه در سده نخست هجری تفاوت آشكاری بین اندیشه شیعی و سنی چندان نمود ندارد، ولی در عصر تدوین كتب حدیث، به تدریج، این تفاوت‌ها در فقه و كلام برمی‌نماید.
راویان سنی در اسناد روایات شیعه
شیعیان در نقل روایات اخلاقی و فضایل اهل‌بیت، به ویژه برتری‌های امام علی در نقل روایت از سنیان باكی نداشتند. در این میان، از راویان سنی بلخ _ كه دانشیان شیعی از ایشان نقل روایت كرده‌ا‌ند _ می‌توان به این افراد اشاره كرد:
إبراهیم بن أدهم،۱ حافظ ابوالسكن مکی بن ابراهیم بن بشر حنظلی بلخی۲ (م215ق)، حافظ ابوالولید، حامد بن محمد بن شعیب بلخی۳ (م309ق)، حسن بن شجاع بلخی۴ (م244ق)، حسن بن محمد بلخی دربندی۵ (م456ق)، خلف بن محمد بن أحمد بلخی،۶ شقیق بن إبراهیم بلخی،۷ عبد الرحمن بن محمد بن حامد بلخی۸ (م355ق)، عبد الصمد بن فضل بلخی،۹ عبد الله بن حسین بن محمد غزنوی،۱۰ علی بن حسین غزنوی۱۱ (م551ق)، محمد بن أحمد بن مصعب بن قاسم
1.. الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق علیه السلام ، ج۱، ص۳۲.
2.. الخصال، ص۴۸۶ - ۴۸۷؛ الامالی (شیخ مفید)، ص۶۳، ح۹؛ الامالی (شیخ طوسی)، ص۳۱۰، ح۶۲۵ و ص۳۸۱، ح۸۱۸.
3.. الخصال، ص۴۷۳، ح۲۸؛ فضائل الاشهر الثلاثة، ص۱۴۴، ح۱۵۸.
4.. الأمالی (شیخ طوسی)، ص۳۴۷، ح۴۱۹.
5.. بشارة المصطفی، ص۱۷۱، ح۱۴۰.
6.. معانی الأخبار، ص۴۱، ح۲.
7.. دلائل الامامة، ص۳۱۷ – ۳۱۸.
8.. فضائل الاشهر الثلاثه، ص۱۷، ح۲ و نسخه الخصال در نزد علامه مجلسی: بحار الانوار، ج۷۲، ص۶۵، ح۱.
9.. الخصال، ص۳۴۵، ح۱۲.
10.. مائة منقبة، ص۳۰.
11.. حلیة الابرار، ج۲، ص۱۳۸، ح۲.
