نقش بلخ در نشرحديث شيعه - صفحه 198

امامان۱ و... دیده می‏شود. روایات تفسیری او نیز به همین منوال است؛ به عنوان نمونه در تفسیر «الكلمات التی تلقاها آدم من ربه فتاب» نقل می‏كند كه آن كلمات قسم آدم به حق پنج تن آل عبا بوده است۲
روایات او در متون اهل سنت نیز شبیه به متون شیعه است؛ مثلاً روایت نبوی «الناس من شجر شتی و انا و علی من شجرة واحدة»،۳ روایت مشهور دوات و صحیفه به هنگام وفات،۴ جریانات شورا و غصب خلافت،۵ و یا روایت لعن ابو موسی اشعری۶ و... از آن جمله است. خطیب بغدادی به نقل از شاگرد محمد بن علی، او را در روایت ثقة، مأمون و دارای خردی نیكو معرفی كرده است۷ اما نقل روایات مخالف اعتقادات عامه توسط وی سبب شده كه افرادی همچون ابن عدی۸ و ابن حجر۹ وی را متهم كرده و حتی ابن عدی درباره او چنین گفته است:
البلاء عندی الحدیث من العطار. و قال عنده العجائب۱۰.
این دیدگاه‌های عالمان سنی و متون روایی موجود از محمد بن علی بن خلف، این گمانه را تقویت می‏كند كه وی محدثی شیعی بوده است.

هـ) ارتباط حوزه حدیثی بلخ با دیگر حوزه‌ها و مدارس حدیثی

بعضی از راویان حدیث از ولایات بلخ، جهت علم آموزی به مراکز دیگر سفر کرده‌ا‌ند. البته برخی از این سفرها ثبت تاریخی شده و برخی دیگر بیشتر در حد گمانه زنی است که از قراین حاصل شده است.

مدینه

مدینه در سده دوم مرکز علم و فقاهت بود. شماری از راویان بلخی به مدینه می‌آمدند تا

1.. معانی الاخبار، ص۱۳۲، ح۲.

2.الخصال، ص۲۷۰، ح۸.

3.. همان، ج۴، ص۲۶۳.

4.. همان، ج۵، ص۲۸۵.

5.. همانجا.

6.. لسان المیزان، ج۵، ص۲۹۰، ح ۹۸۸.

7.تاریخ بغداد، ج۳، ص۲۶۹، ح۱۳۱۸.

8.. میزان الاعتدال، ج۳، ص۶۵۱، ح۷۹۶۲.

9.. لسان المیزان، ج۵، ص۲۹۰،ح ۹۸۸.

10.میزان الاعتدال، ج۳، ص۶۵۱، ح۷۹۶۲.

صفحه از 204