نقش بلخ در نشرحديث شيعه - صفحه 201

خراسانی بلخی،۱ محمد بن اسماعیل بلخی (راوی امام هادی،۲ محمد بن عبد العزیز بلخی)از اصحاب روایت امام حسن عسكری(،۳ ‏ محمد بن علی بن خلف عطار كوفی۴ بلخی (از راویان پرحدیث و ساکن بغداد)،۵ مظفر بن أحمد بلخی (استادِ شیخ مفید)،۶ جبریل بن احمد فاریابی۷ و ابو الجیش مظفر بلخی وراق۸ (راوی و متكلم مشهور شیعی،۹ شاگرد ابوسهل نوبختی۱۰ و استاد شیخ مفید) همگی بخشی از عمر خویش را در بغداد گذرانده‌ا‌ند.
گفتنی است ابوالحسن دارم بن قبیصة بن نهشل صغانی از شاگردان و راویان امام رضاست۱۱ او نیز در سفر به عراق روایتی نبوی را _ که از امام رضا شنیده بود _ برای علی بن محمد بن عیینه در سر من رای روایت كرده است۱۲

ماوراءالنهر

جمعی از بزرگان حدیثی بلخ در کش و سمرقند حضور داشته‌ا‌ند و معمولاً بیشتر آنان با محمد بن مسعود عیاشی و ابو عمرو کشی مرتبط بوده‌ا‌ند:
اساتید عیاشی و کشی: آدم بن محمد قلانسی بلخی۱۳ و همچنین جبریل بن
أحمد فاریابی از راویان شیعی قرن سوم و مقیم در كش۱۴ بوده است. او را «كثیر الروایة
عن العلماء بالعراق و قم و خراسان»۱۵ توصیف كرده‌ا‌ند. و آنچه كه از حلقه

1.. رجال النجاشی، ص۷۲، ش۱۷۱؛ رجال الطوسی، ص۱۶۲، ش۱۸۳۳؛ الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق علیه السلام ، ج۱، ص۱۳۴.

2.. رجال الطوسی، ص۳۹۲، ش۵۷۸۲.

3.. إثبات الوصیة، ص۲۱۱؛ كشف الغمة، ج۳، ص۲۱۸.

4.. در متون عامه معمولاً با عنوان محمد بن علی بن خلف العطار الكوفی آمده است (ر.ک: تاریخ بغداد، ج۳، ص۲۶۹، ح۱۳۱۸).

5.. تاریخ بغداد، ج۳، ص۲۶۹، ح۱۳۱۸.

6.. الامالی (شیخ طوسی)، ص۶۴، ح۹۳ و ص۱۰۰، ح۱۵۴.

7.. رجال الطوسی، ص۴۱۸، ش۶۰۴۲.

8.. معالم العلماء، ص۱۵۹، ش۸۳۸.

9.. رجال النجاشی، ص۴۲۲.

10.. الفهرست (شیخ طوسی)، ص۴۷۳، ش۷۶.

11.رجال النجاشی، ص۱۶۲، ش۴۲۹؛ رجال ابن الغضائری، ج۲، ص۲۷۸.

12.عیون أخبار الرضا علیه السلام ، ج۱، ص۳۱۶ - ۳۱۷.

13.. اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۷۱ - ۷۲؛ كمال الدین و تمام النعمة، ص۷۰؛ لسان المیزان، ج۱، ص۳۳۷، ش۱۰۴۲.

14.. رجال الطوسی، ص۴۱۸، ش۶۰۴۲.

15.. همانجا.

صفحه از 204