فَلَنْ تَلْقَاهُ بِعَمَلٍ أَفْضَلَ مِنْه»¹.
8. «... عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وآله : مَا یُوضَعُ فِی مِیزَانِ امْرِئٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَفْضَلُ مِنْ حُسْنِ الْخُلُقِ»².
9. «... أَبِی بَصِیرٍ قَالَ، قَالَ رَجُلٌ لِأَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام : إِنِّی ضَعِیفُ الْعَمَلِ قَلِیلُ الصِّیَامِ، وَ لَكِنِّی أَرْجُو أَنْ لَا آكُلَ إِلَّا حَلَالًا. قَالَ، فَقَالَ لَهُ: أَیُّ الِاجْتِهَادِ أَفْضَلُ مِنْ عِفَّةِ بَطْنٍ وَ فَرْجٍ»³.
10. «... قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیه السلام : إِنَّ أَفْضَلَ الْأَعْمَالِ عِنْدَ اللهِ مَا عُمِلَ بِالسُّنَّةِ وَ إِنْ قَلَّ»⁴.

مورد اختلاف

پیش از این گفته شد که هرگاه اسم تفضیل در موردی به کار رود، آن مورد بهترین خواهد بود و این به منزله مصداق یابی و ارزش دهی به یک کار یا رفتار خواهد بود. در ده حدیث بالا، دوازده رفتار «بهترین عمل» توصیف شده‌اند که در نگاه نخست، تعبیر این روایات در مقام تعیین مصداق ناهمساز و متضاد جلوه می‏‏کنند.

بررسی

جمع میان این تعبیرها _ که همگی برترین کارها را توصیف می‎کنند _ نیازمند پاسخ به دو پرسش اساسی است:
الف) ماهیت موضوعات مطرح شده در هر یک از روایات چیست؟ و آیا همگی از یک نوع‌اند؟
ب) افضل‏‏ها ‏‏در طول یکدیگرند یا در عرض هم؟

الف) موضوع روایات

به نظر می‏‏رسد موضوعات مطرح شده در روایات تفضیل با یکدیگر متفاوت بوده و شاید در قالب یکی از سه عنوان ذیل دسته بندی شوند؛ زیرا برخی جنبه اعتقادی دارند: برتری ایمان به خداوند، معرفت او و شناخت پیامبرش از این سنخ محسوب می‏‏شوند.
طیف دیگری از اعمال عبادی‌اند؛ مانند: «جهاد در راه خدا و اقامه نماز در اول وقت تلاوت دائمی قرآن و ذکر کلمه توحید» از اعمال واجب و یا مستحبات، به حساب می‏‏آیند.