الْخَبْ‏ءُ؟ قَالَ: التَّقِيَّةُ»¹.

مورد اختلاف

اختلاف ظاهری دو روایت فوق بر سر تعیین مصادیق «برترین عبادت» است که محبوب‏‏ترین عبادت، شادمان کردن مؤمن است یا تقیه؟

بررسی

تنافي ميان اين دو روايت، به مانند موارد پيشين از نوع تنافي بدوي و ظاهري است که با دقت در موضوعات هر يک قابل رفع است‏‏؛ چه آن که شادکردن دل مؤمن _ که از جمله موضوعات اجتماعي است _ به تنظيم روابط ميان افراد جامعه و رفع گرفتاري‎هاي آنان، در کنار ديگر روايات مربوط به رفتار اجتماعي نظر دارد. در حالي که احب العباده خواندن تقيه، در واقع برآمده از بطن نيازهاي ضروري است که به اقتضاي زمان و متناسب با شرايط سياسي و اجتماعي، ممکن است تحت شرايط خاصي مطرح گردد. در پرتو رهنمود روايات باب تقيه مي‎توان معنا، جايگاه و نيز علت رويکرد توجه به آن را در مذهب تشيع بازشناسي کرد^۲

روایات احب شیء الی الله

در این خصوص سه روایت ذیل را عرضه می‎کنیم:
۱. «عَنِ الْخَیْبَرِیِّ وَ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ قَالَا سَمِعْنَا أَبَا عَبْدِ اللهِ علیه السلام یَقُولُ: مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ أَحَبَّ إِلَی اللهِ مِنْ إِخْرَاجِ الدَّرَاهِمِ إِلَی الْإِمَامِ، وَ إِنَّ اللهَ لَیَجْعَلُ لَهُ الدِّرْهَمَ فِی الْجَنَّةِ مِثْلَ جَبَلِ أُحُدٍ، ثُمَّ قَالَ: إِنَّ اللهَ تَعَالَی یَقُولُ فِی كِتَابِهِ "مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً كَثِیرَةً" قَالَ: هُوَ وَ اللهِ فِی صِلَةِ الْإِمَامِ خَاصَّةً»^۳.
۲. «أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ أَحَبَّ إِلَی اللهِ _ عَزَّ وَ جَلَّ _ مِنْ عَمَلٍ یُدَاوَمُ عَلَیْهِ وَ إِنْ قَلَّ»^۴.
۳. «عن فُضَیْلٍ، عَنْ أَحَدِهِمَا علیهما السلام قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ أَكْثِرُوا مِنَ التَّهْلِیلِ وَ التَّكْبِیرِ، فَإِنَّهُ لَیْسَ شَیْ‏ءٌ أَحَبَّ إِلَی اللهِ _ عَزَّ وَ جَلَّ _ مِنَ التَّهْلِیلِ وَ التَّكْبِیرِ»^۵.