معنای خواندن خداوند است که یکی از مصادیق آن ذکر تهلیل و توحید خداوند است^۱
همچنین ذکر کلمه توحید در غیر نماز واجب از جمله اعمال عبادی مستحبی است که هیچ گونه منافاتی با سایر عبادات مذکور نخواهد داشت؛ چه این که شناخت خداوند، به عنوان خدای یگانه که به حق شایسته خدایی و پرستش است، نتیجه تعقل و تفکر در قدرت خداوندی است و البته بینش توحیدی در بالاترین درجه آن، به عبادتی از نوع عبادت احرار منتهی خواهد شد.
بدین ترتیب، عقل _ که از جمله افعال آن تفکر است _ منشأ صدور و رویش سایر عبادات‎ کامل است و از جمله مصادیق این دست از عبادات، رعایت عفت و ادای حقوق مؤمنین است. همچنین، از جمله عبادات، استغفار، دعا و اشتغال دل و زبان به ذکر توحید است. هر چه باشد، مرتبه کامل چنین عبادتی، به عبادت احرار شهرت یافته است.

مجموعه روایات « افضل الناس» با حدیث «خیر الناس»

روایت «خیر الناس»

«... أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ قَالَ، قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیهما السلام : مَنْ عَمِلَ بِمَا افْتَرَضَ اللهُ عَلَیْهِ فَهُوَ مِنْ خَیْرِ النَّاسِ»^۲.
چنان که گذشت، هرگاه «خیر» معنای فاعلی دهد و با «مِن» همراه شود، بازگو کننده افضلیت است. بنا بر این، جا دارد که حدیث «خیر الناس» در مقایسه با روایات «افضل الناس» نیز مورد سنجش قرار گیرد.

مورد اختلاف

روایت نخست از مجموعه «افضل الناس» کسی را برتر معرفی می‎کند که عاشق و شیفته عبادت باشد، اما مطابق حدیث دوم، بهترین مردم خوش خلق‏‏ترین آنهاست و بهترین مردم، طبق حدیث «خیر الناس»، کسی است که به واجبات الهی عمل کند. از این رو،‏‏ تعیین مصداق برترین مردم با سه گزاره: عشق به عبادت، حسن خلق و عمل به واجبات رو به رو‏‏ست.

بررسی

پیش از این برای رفع تنافی میان دو حدیث افضل الناس چاره جویی شد؛ اما در