مستثنیات مزبور، بنا بر گزارش نجاشی، 27 مورد است. در این مقاله، نخست به ارزیابی رجالی هر یک از موارد استثنا شده پرداخته‌ایم و سپس روایت از این افراد را در الکافی بررسی نموده‌ایم. روایات این اشخاص در الکافی بر دو نوع است:
الف. روایاتی که کلینی با واسطه مؤلف نوادر الحکمه از این اشخاص نقل کرده و به نظر می‏‏رسد، همان روایاتی باشد که احمد بن محمد بن یحیی در کتاب خود (نوادر الحکمه) نیز آورده است؛
ب. روایاتی که کلینی به واسطه دیگران (غیر از مؤلف نوادر الحکمه) از این اشخاص نقل نموده است.
شایان ذکر است سند روایاتی را که کلینی در الکافی به نقل از محمد بن احمد بن یحیی از مستثنیات (راویان استثنا شده در) نوادر الحکمه آورده است، به طور کامل نقل کرده‌ایم. نکته دیگر، آن که در میان ارجاعات، گاه نشانی مشابه به چشم می‏‏خورد که این موارد نشان دهنده آن است که در برخی صفحات الکافی چند روایت از آن راوی آمده است. پیش از آن که به استخراج این روایات بپردازیم، نخست به معرفی محمد بن احمد بن یحیی و کتاب نوادر الحکمه می‏‏پردازیم.

شناخت محمد بن احمد بن یحیی اشعری

ابو جعفر محمد بن احمد بن يحيي بن عمران الاشعري القمي؛ از زمان تولد و زندگي وي ذکري در منابع به ميان نيامده است، اما با توجه به زمان حيات برخي از استادان او همچون ابن ابي عمير (م217ق)^۱ ، احمد بن ابي نصر بزنطي (م221ق)^۲ ، احمد بن محمد بن خالد برقي (م280ق)^۳ ، احمد بن هلال عبرتائي(م267ق)^۴ و شاگردانش همچون احمد بن ادريس اشعري (م306ق)،^۵ سعد بن عبدالله قمي (م301ق)^۶ و محمد بن جعفر رزّاز (م310ق)^۷ مي‏‏توان گفت که وي در قرن سوم زندگي مي‏‏کرده است. عمر رضا کحاله و