تفكّر - صفحه 233

۰.16394.عنه عليه السلام : مَن كَثُرَ فِكرُهُ في المَعاصي دَعَتهُ إلَيها . ۱

۰.16395.عنه عليه السلام : مَن كَثُرَ فِكرُهُ في اللذَّاتِ غَلَبَت علَيهِ . ۲

۰.16396.عنه عليه السلام : مَن تَفَكَّرَ في عَظَمةِ اللّه ِ أبلَسَ . ۳

(انظر) معرفة اللّه : باب 2574.

3204

التَّفَكُّرُ في أحوالِ الاُمَمِ الماضِيَةِ

الكتاب :

أ وَ لَمْ يَسِيرُوا فِي الْأرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كانُوا أشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَ أثارُوا الْأرْضَ وَ عَمَرُوها أكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوها وَ جَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَما كانَ اللّه ُ لِيَظْلِمَهُمْ وَ لَـكِنْ كانُوا أنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ» . ۴

قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُواْ فِي الْأرْضِ فَانظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ» . ۵

(انظر) الأنعام : 11 ، يوسف : 109 ، النحل : 36 ، النمل : 69 ، الروم : 42 ، فاطر : 44 ، غافر : 21 ، 82 ، محمّد : 10 .

الحديث :

۰.16397.الإمامُ عليٌّ عليه السلام : يا بنيَّ ، إنّي و إن لم أكُن عُمِّرتُ عُمرَ مَن كانَ قَبلي ، فقد نَظَرتُ في أعمالِهِم ، و فَكَّرتُ في أخبارِهِم ، و سِرتُ في آثارِهِم ؛ حتّى عُدتُ كأحَدِهِم ، بَل كأنّي بما انتَهى إلَيَّ مِن اُمورِهِم قد عُمِّرتُ مَع أوَّلِهِم إلى آخِرِهِم . ۶

۰.16394.امام على عليه السلام : كسى كه زياد درباره گناهان بينديشد، گناهان او را به سوى خود بكشانند.

۰.16395.امام على عليه السلام : هر كه زياد درباره لذّتها بينديشد، آن لذّتها بر او چيره آيند.

۰.16396.امام على عليه السلام : هر كه در عظمت خدا بينديشد، متحيّر شود.

3204

انديشيدن در احوال ملّتهاى پيشين

قرآن:

«آيا در زمين نگرديده اند تا ببينند فرجام كسانى را كه پيش از آنان بودند، چگونه بوده است؟ آنها بس نيرومندتر از ايشان بودند و زمين را زير و رو كردند و بيش از آنچه آنها آبادش كردند، آن را آباد ساختند و پيامبرانشان دلايل آشكار برايشان آوردند. بنا بر اين، خدا بر آن نبود كه بر ايشان ستم كند، ليكن خودشان بر خود ستم مى كردند».

«قطعا پيش از شما سنّتهايى [بوده و] سپرى شده است. پس، در زمين بگرديد و بنگريد كه فرجام تكذيب كنندگان چگونه بوده است».

حديث :

۰.16397.امام على عليه السلام فرمود : فرزندم! هر چند من به اندازه همه كسانى كه پيش از من بوده اند نزيسته ام، اما در كارهاى آنان نظر كرده ام و در اخبار آنها انديشيده ام و در آثارشان سير كرده ام، چندان كه همچون يكى از آنان شده ام و بلكه چنان بر كارهايشان آگاهى يافته ام، كه گويى با اوّلين و آخرين آنها زندگى كرده ام.

1.غرر الحكم : ۸۵۶۱.

2.غرر الحكم : ۸۵۶۴.

3.غرر الحكم : ۹۲۰۷.

4.الروم : ۹.

5.آل عمران : ۱۳۷.

6.نهج البلاغة : الكتاب ۳۱.

صفحه از 234