استفاده کردهاند که ابن اثير، به پيروی از اساتيد خود، اين احاديث را حذف کرده است؛ علّوش اين احاديث را آورده است.
11. بيان قسمت محذوف: گاه ابو عبيد و ابن قتيبه واژهای را شرح داده، سپس در ادامه، آن واژه را دوباره توصيف میکنند. ابناثير در اين موارد، فقط معنا را بيان کرده و توصيف واژه را وانهادهاند. محقق اين توصيف را در حاشيه افزوده است؛ به عنوان مثال در النهايه آمده است:
«الثمام: نبت ضعيف» که ابن قتبيه اين زيادتی را در شرح واژه آورده است: «له خوص أو شيء يشبه الخوص و ربما حشی به...»۱.
12. تصحيح نام صحابی راوی يا قایل حديث: در برخی جاها ابن اثير حديثی را به تبع هروی يا اصفهانی به يکی از صحابه نسبت داده، که اصل اشتباه به هروی يا اصفهانی برمیگردد يا ابناثير از نسخهای تصحيح نشده و مغلوط گرفته است که محقق با توجه به کتابهای ابو عبيد و ابن قتيبه به اين اشتباهات آگاهی داده است ۲.
13. نقل کامل عبارت خلاصه شده: گاهی ابن اثير به پيروی از يکی از هروی يا اصفهانی، کلام طولانی ابو عبيد يا ابن قتيبه را حذف کرده يا گاه بسيار مختصر ذکر میکند که محقق در صورت داشتن فايده و عدم خروج از غرض تأليف کتاب، آن عبارت را میآورد.
1۴. توجه دادن به قایل هر قسمت از شرح: فراوان میشود که ابن اثير قسمتی از شرح ابو عبيد و ابن قتيبه را آورده سپس دوباره عبارات آن دو را میآورد که محقق اين موارد را متذکر شده است تا گمان نشود که ابن اثير چيزی از شرح واژه را نياورده است.
1۵. نام بردن از قایل: ابن اثير به تبعيت از مشايخش، قول ابن قتيبه يا ابو عبيد و حتی گاه عين عبارت آنها را میآورد؛ اما از قایل سخنی نگفته است که محقق قایل آن قول را نام میبرد ۳.
و بسياری از موردهای ديگر مانند بيان مأخذ حديثِ ابن قتيبه يا ابو عبيد، اختلاف واژه در شرح يا متن که بيانش فايدهای داشته باشد، ذکر مفرد جمع يا جمع مفرد و... .
اصلاح الغلط ابو عبيد در الجامع فی غريب الحديث
ابن قتيبه، در اين کتاب ابتدا واژه، سپس کلام ابو عبيد را آورده آنگاه آن را رد نقد میکند. ابن اثير هم در النهايه در بسياری از موارد رد ابن قتيبه را میپذيرد و در مواردی هم رد ابن قتيبه را ذکر نکرده، که نشان از عدم پذيرش رد او و صحيح دانستن سخن ابو عبيد دارد يا این که علت عدم نقل رد ابن قتيبه، نسيان و غفلت بوده است. محقق همه اين رد و نقدها را نقل کرده، گاهی به نقد برخی از اين ردها میپردازد ۴.
