واژه عروج به معنای بالا رفتن است.۱ معراج را نردبان۲ یا نردبان واره ۳ معنا کرده‌اند. در اصطلاح، عروج پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به آسمان را معراج گویند که از معجزات ایشان است ۴.
از واقعه معراج پیامبر صلی الله علیه وآله در قرآن با تعبیر«اسراء»۵ یاد شده است. إسراء در لغت به معنای رفتن در شب یا سیر شبانه است.۶ از عروج عیسی علیه السلام نیز با تعبیر «رفعه» در (بَل رَّفَعَهُ اللَّهُ إِلَيْهِ...)۷ و «رافعک» در (إِذْ قَالَ اللَّهُ يَاعِيسی إِنیِ مُتَوَفِّيک وَ رَافِعُک إِلی...)۸ یاد شده است. رفع در لغت به معنای برداشتن است.۹
عقیده به معراج در ادیان دیگر نیز وجود داشته است؛ گر چه در باره جزئیات و چگونگی معراج در ادیان دیگر اختلاف نظر است. برخی۱۰ نشان دادن ملکوت آسمان‌ها و زمین به حضرت ابراهیم علیه السلام و یا میقات موسی علیه السلام و چهل روز مناجات با خداوند در کوه طور را معراج ایشان نامیده‌اند. در عهد عتیق و جدید نیز معراج روحانی برخی از پیامبران بنی‌اسرائیل، مانند سفرهای ایلیا، حزقیل، اشعیا به آسمان آمده و نیز مکاشفه یوحنا در مسیحیت ۱۱، و معراج روحانی پولس رسول به آسمان سوم را می‌توان نام برد ۱۲ و نیز عروج عیسی علیه السلام به آسمان که در قرآن نیز به آن اشاره شده است. همچنین معراج ادریس که در کتاب رازهای خنوخ در یهودیت آمده است.۱۳ در آیین زرتشت نیز ارداویراف _ که از موبدان بوده _ معراج داشته است.
1. معراج پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله
دلایل وقوع معراج
دلائل وقوع معراج را می‌توان از قرآن و روایات ذکر کرد:
1.. قاموس قرآن، ج۳، ص۳۱۳؛ مجمع البحرین، ج۲، ص۳۱۶؛ لسان العرب، ج۹، ص۱۲۰؛ تاج العروس، ج۶، ص۹۴؛ المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۵۵۷؛ معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۳۰۲.
2.فرهنگ كامل لغات قرآن، ج۳، ص۱۳۸
3.مجمع البحرین، ج۲، ص۳۱۶ _ ۳۱۷
4.مبانی عرفان و احوال عارفان، ص۸۶۱
5.. اسراء/۱.
6.. لسان العرب، ج۶، ص۲۵۱؛ المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۴۰۸.
7.نساء/۱۵۸
8.آل‌عمران/۵۵
9.. معجم مقاییس اللغه، ج۲، ص۴۲۳؛ المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۳۶۰.
10.. ابن شهر آشوب در المناقب (ج۱، ص۱۷۷) این نظر را بیان می‌كند.
11.فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، ص۷۳۰
12.اعمال حواریان، باب نهم
13.. «رازهای خنوخ».
