آن خطا باشد و نه از طریق حس است که از طریق حواس خطایی در آن رخ دهد ۱.
ب. دلایل وقوع معراج در روایات
اثبات معراج پیامبر صلی الله علیه وآله با روایات روشن است؛ زیرا بیشتر این روایات متواتر است ۲. در روایات بر وقوع معراج تصریح شده و منکر آن را از شیعیان نمی‌دانند.۳ همچنین، برخی اقرار به آن را از ویژگیهای مذهب امامیه می‌دانند ۴. برخی نیز اعتقاد به معراج را از ضروریات دین می‌دانند و انکار آن را کفر تلقی می‌کنند ۵.
تعدد معراج
با توجه به احادیث و آیات قرآن می‌توان تعدد معراج را دریافت. تعداد سفرهای معراج پیامبر صلی الله علیه وآله در روایات بیان شده است و تعداد آن را دو،۶ 120۷ و شش بار۸ بیان کرده‌‌اند. علاوه بر روایات، آیه (وَ لَقَدْ رَءَاهُ نَزْلَه أُخْری)۹ را نیز دلیل دیگری بر دوبار بودن معراج دانسته‌اند ۱۰.
برخی از مفسران اختلاف موجود در میان روایات معراج را به دلیل تعدد معراج می‌دانند و احتمال می‌دهند که هر یک در وصف یکی از معراج‌ها بوده است ۱۱.
بنا بر این، با توجه به این که برخی از روایات و آیات دو مرتبه بودن معراج را بیان می‌کند، دو مرتبه بودن معراج را می‌پذیریم.
خصوصیات معراج
اصل وقوع معراج در نظر مسلمان‌ها قابل پذیرش است، اما به لحاظ تاریخی در باره زمان وقوع آن، مکان، وسیله و کیفیت معراج بحث‌ها و نظریات گوناگونی وجود دارد که به بررسی آنها می‌پردازیم:
1.تفسیر نمونه، ج۲۲، ص۵۰۱ _ ۵۰۰
2.المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۳، ص۳۲
3.. امام صادق علیه السلام در روایتی، منکر معراج را از شمار شیعیان بیرون می‌داند (بحار الانوار، ج۱۸، ص۳۱۲، ح۲۲؛ ص۳۴۰، ح۴۴).
4.الامالی للصدوق، ص۵۱۰
5.اعتقادات مجلسی، ص۱۶
6.. فروع الكافی، ج۱، ص۴۴۲، ح۱۳؛ الصافی، ج۳، ص۱۶۷؛ بحار الانوار، ج۱۸، ص۳۰۶، ح۱۳.
7.. حیاة القلوب، ج۲، ص۲۷۰. حق الیقین و عین الحیاة نیز همین روایت را با رقم ۱۲۴ بار آورده است (به نقل از معراجنامه ابوعلی سینا، ص۱۳، مقدمه مصحح).
8.. بحار الانوار، ج۱۸، ص۴۰۵، ح۱۱۲؛ الصافی، ج۵، ص۹۱؛ الخصال، باب ۱۰، ح۳، ص۶۰۰.
9.نجم/۱۳
10.المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۹، ص۳۱
11.همان، ج۱۳، ص۳۱
